دبیرستان چیست

دبیرستان چیست؟

دوره تحصیلی هر دانش آموز، به چند مقطع تحصیلی تقسیم بندی شده که در هر نظام آموزشی این تقسیم بندی می تواند متفاوت باشد. تا پیش از سال 1391، مقاطع تحصیلی به دوره های دبستان، راهنمایی، دبیرستان و پیش دانشگاهی یا همان نظام سالی واحدی تقسیم بندی شده بود. از سال تحصیلی 1391 - 1392 سیستم جدید 6-3-3 در نظام آموزشی استقرار یافته و دوره های تحصیلی به شش سال دبستان و شش سال دبیرستان شامل دوره اول و دوم، تقسیم بندی شد.

 

به دلیل بالاتر رفتن سن دانش آموزان، اهمیت و کاربرد بیشتر دروس ارائه شده، نزدیکتر شدن به کنکور و ورود به دانشگاه، تخصصی شدن درس ها و سایر موارد آموزشی و پرورشی، دوره دبیرستان مهم ترین دوره در تعیین سرنوشت تحصیلی افراد می باشد. از  این رو انتخاب مدارس با کیفیت و همچنین انتخاب رشته ای متناسب با علایق، استعدادها، ویژگی های شخصیتی و شایستگی های دانش آموزان، نقش بسزایی در موفقیت درسی و شغلی آنها خواهد داشت.

 

در پاسخ به سوال دبیرستان چیست می توان گفت دوره دبیرستان پلی است میان دو مقطع تحصیلی دبستان و دانشگاه که در این دوره دانش آموزان با انتخاب رشته، مسیر تحصیلی آینده خود در دانشگاه را تا حدود زیادی تعیین می نمایند. بنابراین موضوع انتخاب رشته دبیرستان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و به دانش آموزان توصیه شده تا با تکمیل فرم هدایت تحصیلی و انجام مشاوره های تخصصی، از علایق و شایستگی های خود مطلع شده و بر اساس توانمندی های خود، انتخاب رشته نمایند.

 

مقطع تحصیلی دبیرستان به دو دوره متوسطه اول و متوسطه دوم تقسیم بندی شده که در بخش بعدی مقاله هر کدام به تفکیک توضیح داده شده است. دانش آموزان بر اساس نتایج آزمون هدایت تحصیلی و همچنین متناسب با علایق و خصوصیات فردی خود، در دوره دوم دبیرستان می توانند در هر یک از رشته های مختلف شاخه های نظری، علوم و معارف اسلامی، فنی حرفه ای و کاردانش، مشغول به تحصیل شوند.

 

حتما بخوانید: رشته های تحصیلی دبیرستان

انواع پایه های تحصیلی دبیرستان

پس از پاسخ به سوال دبیرستان چیست سوالی که مطرح می شود این است که چه پایه هایی در دبیرستان تدریس می شود؟ از سال تحصیلی 1391 به بعد، در نظام آموزشی جدید، دانش آموزان پس از اتمام شش سال تحصیل در دبستان، وارد دوره دبیرستان می شوند. به مقطع تحصیلی دبیرستان، دوره متوسطه نیز گفته شده که خود شامل دو دوره متوسطه اول و متوسطه دوم می باشد. انواع پایه های تحصیلی دبیرستان هر کدام از این مقاطع در این بخش از مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

 

 

شش سال تحصیل در دبیرستان، به دو دوره سه ساله با عنوان متوسطه اول و متوسطه دوم تقسیم بندی می شود. دوره متوسطه اول شامل سه سال تحصیلی بوده و فارغ التحصیلان دبستان را برای ورود به دوره دوم متوسطه آماده می نماید. در متوسطه اول، سطح دروس ارائه شده بالاتر و کمی تخصصی تر از دبستان بوده تا دانش آموزان با دروس تخصصی آشنا شده و با شناخت علاقه مندی های خود، انتخاب رشته بهتری برای دوره دوم داشته باشند.

 

در گذشته دوره اول دبیرستان با عنوان مقطع تحصیلی راهنمایی شناخته شده که محصلان پس از گذراندن سه سال راهنمایی و کسب نمره های لازم، می توانستند وارد دوره تحصیلی دبیرستان شوند. اما از سال 1391 به بعد، با عوض شدن نظام آموزشی، دوره راهنمایی به دوره اول متوسطه تغییر کرد.

 

دانش آموزان برای فارغ التحصیلی از مقطع تحصیلی متوسطه اول، باید سه سال هفتم، هشتم و نهم را با نمره قبولی و حد نصاب لازم معدل بگذرانند. همچنین لازم به ذکر است که کسب حداقل نمره قبولی امتحان نهایی در پایه نهم برای ورود به مقطع متوسطه دوم اجبار می باشد. در سه سال تحصیلی متوسطه اول، همه دانش آموزان در یک شاخه تحصیل کرده اما شرط ورود به دوره متوسطه دوم، انجام انتخاب رشته دبیرستان و تعیین شاخه و رشته تحصیلی بوده که در ادامه توضیح داده شده است.

 

 

همان طور که پیش از این بیان شد، لازمه ورود به دوره دوم دبیرستان و آغاز سال تحصیلی دهم، کسب نمره قبولی در سال نهم و انجام انتخاب رشته صحیح می باشد. مقطع متوسطه دوم شامل سال های تحصیلی نهم، دهم و یازدهم بوده که در شاخه های نظری، علوم و معارف اسلامی، فنی حرفه ای و کاردانش ارائه می شود.

 

همان طور که پیش از این بیان شد، لازمه ورود به دوره دوم دبیرستان و آغاز سال تحصیلی دهم، کسب نمره قبولی در سال نهم و انجام انتخاب رشته پایه نهم صحیح می باشد. مقطع متوسطه دوم شامل سال های تحصیلی نهم، دهم و یازدهم بوده که در شاخه های نظری، علوم و معارف اسلامی، فنی حرفه ای و کاردانش ارائه می شود.شاخه نظری دوره متوسطه دوم دبیرستان، به رشته های ریاضی فیزیک، علوم تجربی و ادبیات و علوم انسانی تقسیم بندی می شود. دروس ارائه شده در هر یک از این رشته های تحصیلی متفاوت بوده و دانش آموزان فارغ التحصیل در هر رشته باید در کنکور جداگانه ای به رقابت بپردازند.

 

دانش آموزان سال نهم با مراجعه به سایت my.medu.ir آموزش و پرورش و تکمیل فرم هدایت تحصیلی، می توانند هر یک از رشته های تحصیلی شاخه های نظری، علوم و معارف اسلامی، فنی حرفه ای و کاردانش را انتخاب نمایند. رشته های فنی حرفه ای در هنرستان های سراسر کشور ارائه شده که تفاوت هنرستان و دبیرستان در بخش های بعدی مقاله توضیح داده شده است.

 

بیشتر بخوانید: مشاوره انتخاب رشته نهم

سن ورود به دبیرستان

همان طور که در بخش های قبل توضیح داده شد، در نظام آموزشی جدید، دانش آموزان به ترتیب در سه مقطع تحصیلی دبستان، دوره اول دبیرستان و دوره دوم دبیرستان تحصیل می نمایند. جهت ورود به هر یک از این مقاطع تحصیلی دانش آموزان باید شرایط سنی خاصی را دارا باشند. در ادامه این قسمت، جدول مربوط به سن ورود به انواع پایه های تحصیلی دبیرستان به تفکیک دوره متوسطه اول و دوم ارائه شده است.

 

دوره تحصیلی	دوره متوسطه اول			دوره متوسطه دوم
سال تحصیلی	هفتم	هشتم	نهم	دهم	یازدهم	دوازدهم
حداقل سن	12 سال تمام	13 سال تمام	14 سال تمام	15 سال تمام	16 سال تمام	17 سال تمام
حداکثر سن در مدارس شهری	15 سال تمام	17 سال تمام	17 سال تمام	18 سال تمام	20 سال تمام	20 سال تمام
حداکثر سن در مدارس روستایی	16 سال تمام	18 سال تمام	18 سال تمام	حداکثر سن ثبت نام 18 سال تمام و حداکثر سن ادامه تحصیل در دبیرستان برای دانش آموزان پسر با رعایت قوانین نظام وظیفه 20 سال تمام و برای دانش آموزان دختر 22 سال تمام می باشد.

 

سن ورود به دبیرستان در هر دو دوره متوسطه اول و دوم، با توجه به ظرفیت دانش آموزان در هر سن، دروس ارائه شده در هر سال تحصیلی دبیرستان، شهری یا روستایی بودن مدارس و سایر ملزومات، توسط نظام آموزشی حاضر، تعیین می شود. تمامی مدارس سراسر کشور این شرایط سنی را برای ثبت نام و پذیرش دانش آموزان لحاظ می نمایند. متقاضیانی که سن آن ها بیشتر از موارد ذکر شده در جدول باشد، می توانند اقدام به ثبت نام مدارس بزرگسالان نمایند.

 

همان طور که در جدول بالا توضیح داده شده، دانش آموزان برای ورود به هر سال تحصیلی دوره های اول و دوم دبیرستان، باید شرایط سنی مشخصی را داشته باشند. افرادی که سن آنها از حداقل سن مصوب کمتر یا از حداکثر سن معین شده برای هر سال تحصیلی بیشتر باشد، نمی توانند جهت ورود به آن سال ثبت نام نمایند.

 

بیشتر بخوانید: ثبت نام مدارس ابتدایی و دبیرستان

شرایط تحصیل در دبیرستان

در ابتدای مقاله به سوال دبیرستان چیست پاسخ داده شد و پایه های مربوط به دبیرستان نیز بیان شد اما همانند سایر مقاطع، تحصیل در دبیرستان نیز شرایطی دارد. از آنجا که دوره دبیرستان یکی از مهمترین دوره های تحصیلی دانش آموزان در تعیین آینده شغلی و شخصیتی آنها می باشد، شرایط بیشتری نسبت به دوره دبستان، برای تحصیل در مقطع دبیرستان در نظر گرفته می شود. این شرایط معمولا در حوزه های مختلفی تقسیم بندی می شود که در ادامه شرایط تحصیل در دبیرستان ارائه شده است.

 

کسب شرط حداقل معدل برای ادامه تحصیل در هر پایه

کسب امتیازات لازم در آزمون هدایت تحصیلی پایه نهم جهت تحصیل در هر رشته دوره دوم دبیرستان

نداشتن مشکل انضباطی و اخلاقی

داشتن ضریب هوشی (IQ) و همچنین هوش هیجانی (EQ) لازم برای تحصیل در دبیرستان

شرکت و قبولی در امتحانات پایان دوره هر پایه تحصیلی به منظور ادامه تحصیل در سال آینده

داشتن گواهی اتمام تحصیل در دوره دبستان به منظور ورود به متوسطه اول

داشتن گواهی فراغت از تحصیل در دوره متوسطه اول جهت ورود به مقطع متوسطه دوم

دارا بودن حداقل و حداکثر سن جهت ورود به هر پایه تحصیلی دبیرستان

 

دانش آموزانی که به دلایل مختلف از جمله در دسترس نبودن مدرسه، تحصیل در خارج از کشور، بلایای طبیعی، جنگ و ... در دوره تحصیلی آنها فاصله افتاده، با رعایت حداقل و حداکثر سن ورود به دبیرستان، می توانند در زمان برگزاری امتحانات مدارس و پایه مورد نظر شرکت کرده و در صورت قبولی، در سال تحصیلی بعد ثبت نام نمایند.

 

دانش آموزانی که سن آنها بالاتر از حداکثر سن مصوب بوده یا نتوانستند در مدت زمان معین در پایه تحصیلی مورد نظر قبول شوند، امکان تحصیل در مدارس روزانه را نداشته و باید در دبیرستان شبانه ثبت نام و تحصیل نمایند.

 

برخی از دبیرستان های برتر کشور مانند مدارس استعداد درخشان، برای ثبت نام دانش آموزان شرایط خاصی از جمله شرط حداقل معدل بالاتر، پذیرش در آزمون ورودی، شرکت در آزمون های شخصیت شناسی یا علاقه مندی شغلی، نزدیکی محل سکونت افراد به مدرسه و شرایط آموزشی و پرورشی دیگر در نظر می گیرند. دانش آموزانی که تمامی این شرایط را دارا باشند، می توانند در این مدارس تحصیل نمایند.

 

حتما بخوانید: ثبت نام آزمون مدارس تیزهوشان

 

انتخاب واحد در دبیرستان چیست؟

همان طور که در قسمت قبلی مقاله توضیح داده شد، یکی از شرایط تحصیل در دبیرستان، کسب نمره قبولی در امتحانات نوبت اول و نوبت دوم دروس هر پایه می باشد. دانش آموزانی که نتوانند در یک یا چند درس از دروس پایه تحصیلی خود نمره قبولی را کسب کرده و به اصطلاح مردود شوند، باید نسبت به انتخاب آن واحد در دوره تابستان اقدام نمایند. اما سوالی که در این جا مطرح می شود این است که انتخاب واحد در دبیرستان چیست؟

 

نمره قبولی برای امتحانات دروس مختلف دوره متوسطه اول و دوم، نمره 10 بوده و افرادی که نمره ای کمتر از 10 کسب نمایند، باید درس مورد نظر را در انتخاب واحد دوره تابستان از طریق مراجعه به مدرسه و یا سامانه پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش اخذ کرده و مطابق شرایط اعلام شده از طرف دبیرستان، مجدد در کلاس های برگزار شده و امتحانات مجدد دروس شرکت نمایند. 

 

انتخاب واحد در دبیرستان از طریق خود مدرسه در سامانه سیدا انجام شده و دانش آموزان به این سامانه دسترسی ندارند. متقاضیان در زمان مقرر با مراجعه حضوری به مدرسه محل تحصیل خود و اعلام لیست دروس مردودی می توانند نسبت به انتخاب واحدهای مد نظر خود اقدام نمایند. افراد مردود در دروس دوره متوسطه اول، تنها در امتحانات مجدد تابستان شرکت کرده اما دانش آموزان دوره متوسطه دوم علاوه بر شرکت در امتحانات مجدد، باید در جلسات کلاس های آموزشی درس مردودی نیز شرکت نمایند.

 

در صورتی که درس مردودی پیش نیاز دروس سال آینده باشد، انتخاب واحد و شرکت در آزمون مجدد برای آن درس، به پایه تحصیلی بعد منتقل شده و دروسی از پایه بعدی که درس مورد نظر پیش نیاز آنهاست، باید در تابستان آینده انتخاب واحد و گذرانده شوند. لازم به ذکر است در صورتی که گزینه انتخاب واحد در سایت my.medu.ir فعال باشد، می توان از آن طریق نیز اقدام کرد.

 

بیشتر بخوانید: ثبت نمرات در سامانه سیدا

 

مدت زمان تحصیل در دبیرستان

تحصیل در مقطع دبیرستان مانند دوره های دیگر، مدت زمان مشخصی داشته و دانش آموزان باید در آن مدت، دروس ارائه شده در هر رشته دبیرستان را با نمره قبولی بگذرانند. مدت زمان تحصیل در دبیرستان توسط نظام آموزشی تعیین شده و در هر نظام آموزشی می تواند متفاوت باشد. در ادامه مدت زمان تحصیل در دبیرستان برای دو دوره متوسطه اول و دوم ارائه شده است.

 

 

متوسطه اول شامل سه سال تحصیلی هفتم، هشتم و نهم بوده و مدت زمان تحصیل در این دوره از دبیرستان سه سال می باشد. دانش آموزان باید دروس ارائه شده در این سه سال تحصیلی را گذرانده و نمرات قبولی کسب کرده تا بتوانند با داشتن حد نصاب معدل، در دوره دوم دبیرستان ثبت نام نمایند.

 

 

مدت زمان تحصیل در دوره متوسطه دوم نیز سه سال بوده که این سه سال شامل دوره تحصیلی دهم، یازدهم و دوازدهم می باشد. تحصیل در هر یک از این سه پایه یک سال به طول می انجامد و دانش آموزان برای ورود به هر سال تحصیلی باید معدل لازم را در دوره تحصیلی قبل کسب نمایند. لازم به ذکر است که دانش آموزانی که در سال تحصیلی خود موفق به کسب نمره قبولی در چند درس نمی شوند می توانند از قانون تک ماده و تبصره نیز استفاده نمایند.

 

بنابراین در مجموع، مدت زمان تحصیل در دبیرستان شش سال تحصیلی می باشد. هر سال تحصیلی از مهرماه آغاز شده و تا خرداد ماه سال آینده ادامه خواهد داشت. برخی از دبیرستان های کشور علاوه بر کلاس های برگزار شده در طول سال تحصیلی، در مدت زمان سه ماه تابستان نیز کلاس های تابستانه برای دانش آموزان ارائه می دهند.

 

بیشتر بخوانید: تاثیر تک ماده در معدل

 

تفاوت دبیرستان با هنرستان

همان طور که در بخش های قبلی مقاله توضیح داده شد، دوره دوم متوسطه به شاخه های نظری، علوم و معارف اسلامی، فنی حرفه ای و کاردانش تقسیم بندی می شود. شاخه نظری شامل رشته های ریاضی فیزیک، علوم تجربی و ادبیات و علوم انسانی، در دبیرستان های سراسر کشور ارائه می شود. اما رشته های گروه های فنی حرفه ای و کاردانش در هنرستان های تحت نظر آموزش و پرورش تدریس می شوند.

 

دانش آموزانی که قصد تحصیل در هر یک از رشته های فنی حرفه ای و کاردانش را دارند، باید در یکی از هنرستان های کشور ثبت نام و تحصیل نمایند. پس از تحصیل در رشته مورد علاقه خود در هنرستان، در کنکور سراسری هنر شرکت کرده و در یکی از دانشگاه های ارائه دهنده رشته های کنکور هنر پذیرش شوند.

 

تفاوت دبیرستان با هنرستان در انتخاب رشته تخصصی دانش آموزان است. در دوره دبیرستان دانش آموزان در یکی از سه رشته ارائه شده تحصیل کرده و پس از شرکت در کنکور، رشته تخصصی خود را برای تحصیل در دانشگاه انتخاب می نمایند. اما در هنرستان، هنرجویان پس از اتمام تحصیل در سال اول، رشته تخصصی مورد علاقه خود را انتخاب کرده و تا پایان دوره دانشگاه در آن رشته تحصیل می نمایند.

 

رشته های هنرستان به شاخه های مدیریت و خدمات، صنعت، هنر و کشاورزی تقسیم بندی شده و هر دانش آموز با توجه به علاقه و استعداد های خود می تواند در یکی از رشته های این شاخه های ارائه شده، به تحصیل بپردازد. برخی از رشته های هنرستان محدودیت جنسیتی داشته و تنها دانش آموزان دختر یا پسر می توانند در آن رشته ها ثبت نام نمایند. اما رشته های ارائه شده در دوره دبیرستان هیچ محدودیت جنسیتی ندارد.

 

دروس ارائه شده در رشته های هنرستان جنبه تئوری و عملی داشته و بعد عملی و کارگاهی بودن دروس در دوره هنرستان پر رنگ تر است. اما رشته های دبیرستانی بیشتر به شکل تئوری تدریس شده و دروس کارگاهی و عملی کمتر در آنها دیده می شود. بنابراین دانش آموزانی که به دروس عملی و کارگاهی علاقه مند بوده و قصد ورود سریع به بازار کار را دارند، بهتر است یکی از رشته های هنرستان را انتخاب نمایند.

 

در ادامه بخوانید: هنرستان موسیقی تهران

 

کارشناسان سامانه مشاوره هیوا آماده اند تا اطلاعات لازم در خصوص دبیرستان چیست را در اختیار داوطلبان گذاشته و آن ها را از طریق سیستم مشاوره تحصیلی تلفنی هیوا راهنمایی نمایند. همچنین از طریق عضویت در کانال تلگرامی و یا اینستاگرامی هیوا می توانید آخرین اخبار مرتبط با این حوزه را دریافت نمایید.

سوالات متداول

1- ✔️ انواع پایه های تحصیلی دبیرستان چیست؟

✔️ دوره دبیرستان شامل متوسطه اول و دوم، در پایه های تحصیلی هفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم ارائه شده که هر یک از این پایه های تحصیلی به تفکیک در مقاله پیش رو توضیح داده شده است.

2- ✔️ شرط سن ورود به دبیرستان چیست؟

✔️ دانش آموزان برای تحصیل در هر یک از پایه های مقطع تحصیلی دبیرستان، باید دارای حداقل و حداکثر سن مشخصی باشند. بازه سنی تعیین شده برای هر سال تحصیلی دوره اول و دوم دبیرستان در این مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

3- ✔️ تفاوت دبیرستان با هنرستان کدام است؟

✔️ در دوره دبیرستان رشته های شاخه نظری از جمله ریاضی فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی تدریس شده و در هنرستان رشته های فنی حرفه ای و کاردانش ارائه می شود. جزئیات هر یک از این شاخه ها در این مقاله بیان شده است.