ابطال قانون محرومیت پذیرفته شدگان روزانه سال قبل از انتخاب رشته روزانه

در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود وی به موجب لایحه ای که به شماره 2-4160-98 الی 4 مورخ 7؍12؍1398 ثبت دفتر هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری شده توضیح داده است که: 

" موضوع شکایت و خواسته اینجانب ابطال بند (ج) صفحه 19 دفترچه کنکور آزمون سراسری سال 1399 می باشد. نظر به اینکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با تثبیت قاعده تفکیک و استقلال قوای مقننه، مجریه و قضاییه از یکدیگر وضع قانون در عموم مسائل را به شرح دو اصل 71 و 58 به مجلس شورای اسلامی و در حد مقرر در اصل 112 به مجمع تشخیص مصلحت نظام اختصاص داده است. اطلاق قانون یا تعمیم مطلق وجوه ممیز آن به مقررات موضوعه سایر واحدهای دولتی از جمله مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنای حقوقی و وجاهت قانونی ندارد لذا مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی حق شرکت طیفی از داوطلبان را در این آزمون سلب می کند که این ممانعت اساس حقوقی نداشته و استناد به خارج از قانون می باشد لذا برخلاف اصول ذیل می باشد:

بند 3 اصل 3 قانون اساسی: آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی. اصل 20 قانون اساسی: همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی با رعایت موازین اسلامی برخوردارند. اصل 28 قانون اساسی: هرکس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اصلاح و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست را برگزیند.

مطابق دفترچه شماره 1 راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1397 افرادی که از 1363 - 1364 به بعد دو نوبت در آزمون سراسری ورودی رشته های تحصیلی متمرکز و یا نیمه متمرکز (دوره های روزانه) پذیرفته شده باشند حق ثبت نام در آزمون سراسری سال 1397 را نخواهند داشت عبارت پذیرفته شده باشند به منزله استفاده حتمی داوطلب از حق آموزش رایگان نیست زیرا ممکن است فرد پس از پذیرفته شدن در آزمون سراسری بنا به حوادث و شرایط قادر به ثبت نام در دانشگاه نباشد. مثلا علت عدم موفقیت در اخذ مدرک پیش دانشگاهی تا پایان شهریور ماه سال برگزاری کنکور از دانشگاه اخراج گشته و یا در ادامه تحصیل انصراف داده باشد در چنین مواردی فرد علی رغم قبولی در آزمون سراسری از حق تحصیل با استفاده از امکانات دولتی محروم می شوند. اینجانب فاطمه موسی زاده ملکشاه در کنکور سال 1398 شرکت نموده چون در انتخاب رشته اشتباه کردم علی رغم میل باطنی ام در رشته حسابداری روزانه قبول شدم و از شما خواهشمندم به بنده فرصتی دهید تا بتوان در کنکور سال 1399 شرکت کنم و در رشته مورد علاقه خود تحصیل کنم."

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

" ج) پذیرفته شدگان دوره روزانه سراسری (رشته های تحصیلی با آزمون و بدون آزمون) سال 1398، در صورت ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1399، منحصرا مجاز به انتخاب رشته در دوره های غیر روزانه (نوبت دوم (شبانه)، دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور، غیر انتفاعی، ظرفیت مازاد، پردیس خودگردان و مجازی) بوده و فقط در این دوره ها گزینش خواهند شد. ضمن اینکه بر اساس توضیحات بند 6 بخش تعاریف مندرج در صفحه 39 همین دفترچه راهنما، ضمن تکمیل فرم شماره 2 (فرم انصراف مندرج در صفحه 70) بایستی تا تاریخ 25؍12؍1398 انصراف قطعی خود را از تحصیل اعلام نموده و مورد مربوط در بند 33 فرم تقاضانامه ثبت نام را نیز علامت گذاری نمایند. "

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون وزیر و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور به موجب لایحه شماره 1399/1/23-1607 تنوضیح داده شده است که:

1. بدوا سازمان سنجش آموزش کشور صرفا مجری برگزاری آزمون های ورودی به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور می باشد و همه ساله با رعایت مصوبات " مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای سنجش و پذیرش دانشجو و مصوبات سایر دستگاه های ذیربط اقدام به برگزاری آزمون های ورودی به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور می نماید.

2. طبق ماده 2 قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب مجلس شورای اسلامی برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر نحوه سنجش و پذیرش دانشجو به شورای سنجش و پذیرش دانشجو واگذار شده است بر این اساس شورای سنجش و پذیرش دانشجو که دارای شخصیت حقوقی مستقل از سازمان متبوع است در جلسه مورخ 1395/12/21 مصوب نمود باتوجه به محدودیت امکانات دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی دولتی و لزوم توزیع عادلانه فرصت های موجود و ممانعت از بی نظمی و اخلال در برنامه ریزی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، پذیرفته شدگان دوره روزانه (آموزش رایگان) آزمون سراسری در صورت ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال بعد منحصرا مجاز به انتخاب رشته های دوره های غیر روزانه می باشند و باید در تاریخ مشخص شده در دفترچه راهنمای ثبت نام از تحصیل انصراف دهند.

3. علیهذا با توجه به اینکه این سازمان در تدوین دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون های سراسری مکلف به رعایت مصوبات شورای سنجش و پذیرش دانشجو می باشد لذا مصوبه مذکور جهت اطلاع داوطلبان عینا در دفترچه راهنمای آزمون سراسری درج شده است. لازم به ذکر است محدودیت مذکور قبل از مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در سال 1395 و بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال 1362 وجود داشته است.

4. شاکی در دادخواست تقدیمی ابطال بند (ج) صفحه 19 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1399 را نموده اند که بر اساس آن و به استناد مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو پذیرفته شدگان دوره روزانه آزمون سراسری سال 1398 در صورت ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1399 منحصرا مجاز به انتخاب رشته در دوره های غیر روزانه هستند موضوع خواسته شاکی، مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو می باشد و نامبرده می بایست ابطال مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو را درخواست می کردند.

5. مع هذا طی بررسی به عمل آمده مشارالیه در آزمون سراسری سال 1398 در رشته حسابداری دانشگاه مازندران (دوره روزانه) قبول شده اند چنانچه شاکی تمایلی به این رشته نداشتند نباید از ابتدا آن را انتخاب می کردند. اقدام ایشان مانع از قبولی و تحصیل داوطلب دیگر در رشته مذکور می شود.

6. همان گونه که ملاحظه می فرمایید چنانچه محدودیت شورای سنجش و پذیرش دانشجو برداشته شود بسیاری از پذیرفته شدگان دوره روزانه با هدف قبولی در رشته و دانشگاه بهتر در آزمون سال بعد، اقدام به ثبت نام در رشته محل قبولی نمی کنند و یا اینکه بعد از دو ترم تحصیل و بهره مندی رایگان از خدمات دانشگاه انصراف می دهند قطعاً این امر مشکلات عدیده از قبیل اتلاف منابع و بودجه دانشگاه ها، بی نظمی و اخلال در برنامه ریزی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، کاهش برخورداری از تحصیلات رایگان و غیره ایجاد خواهد کرد به عنوان مثال در نیمسال دوم تحصیل، نیمی از دانشجویان یک کلاس بدون هیچ محدودیتی انصراف داده تا در کنکور سراسری سال بعد شرکت کنند علاوه بر اینکه این اقدام به ضرر دانشگاه است آن کلاس دیگر فاقد استاندارد لازم جهت ادامه حیات خواهد بود.

7. با توجه به مراتب مذکور ملاحظه می فرمایید در دوره های روزانه دانشگاه و موسسات آموزش عالی اهرم و مانعی لازم است تا داوطلب در زمان انتخاب رشته دانشگاهی، رشته محلی را انتخاب کند که در صورت قبولی قطعا در آن رشته محل تحصیل خواهد کرد در دوره های غیر روزانه (شبانه- پیام نور- غیرانتفاعی- پردیس بین الملل و سایر دوره های دارای شهریه) به دلیل اینکه دانشجو هزینه تحصیل را شخصا پرداخت می کند مانعی برای انصراف و شرکت مجدد در آزمون سراسری وجود ندارد بنابراین ابطال موضوع خواسته و شکایت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی را بامشکلات جدی مواجه می سازد لذا صدور قرار رد شکایت مورد استدعاست. "

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 16؍12؍1399  با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان  تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است:

وظایف و اختیارات شورای سنجش و پذیرش دانشجو در ماده 3 قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور، مصوب سال 1392 ذکر شده است که از هیچ کدام از بندهای مقرر در این ماده اعمال محدودیت موضوع مصوبات مورد اعتراض قابل استنتاج نیست. بر این اساس بند مورد اعتراض به علت آن که تصویب آن خارج از حدود اختیارات مرجع وضع کننده است، مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.

منبع: دیوان عدالت اداری