معرفی رشته علوم تربیتی

معرفی رشته علوم تربیتی

داوطلبانی که مرحله آزمون کتبی کنکور سراسری را با موفقیت گذرانده اند، اکنون به دنبال اطلاعات لازم جهت انتخاب رشته کنکور می باشد. انتخاب رشته کنکور یکی از مهم ترین و سرنوشت سازترین مراحل پذیرش در دانشگاه و یافتن شغل مناسب است. بنابراین در انتخاب آن باید نهایت دقت را داشت.

 

یکی از رشته های موجود در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری، رشته علوم تربیتی است. اکثر داوطلبانی که رتبه و تراز مناسب برای انتخاب رشته این مجموعه کسب کرده اند به دنبال یافتن اطلاعاتی در این خصوص هستند که رشته علوم تربیتی چیست؟ شامل چه مباحثی شده و بازار کار آن پس از فارغ التحصیلی چیست؟ برای پاسخ به این دسته از سوالات در ادامه مقاله به معرفی رشته علوم تربیتی می پردازیم.

 

گرایش تکنولوژی آموزشی: تکنولوژی آموزشی در لغت از واژه های خاص "تکنو" به معنی برخورد سیستماتیک با پدیده های علمی, "لوژی" به معنای شناخت، و "آموزش" به معنای فعالیت های هدفمندی است که مربیان یا معلمان انجام می دهند تا تغییر رفتار یا توانایی تغییر رفتار در فراگیرنده به وجود بیاید. از همین جا مشخص میشود که تکنولوژی آموزشی به معنای شناخت پدیده ها یا روش های دقیق آموزشی برای رسیدن به اهداف آموزشی است. همانطور که گفتیم این یک تعریف لغوی است. اما در تعریف مفهومی باید گفت که تکنولوژی آموزشی شامل تئوری ها و اجرای اعمال طراحی، رشد، کاربرد، مدیریت و ارزشیابی فرآیند ها و منابع یادگیری می شود.

 

این فرآیند از یک سو نگاهی خُرد و موشکافانه دارد. زیرا برای تسهیل فراگیری به تک تک فراگیران به صورت خُرد توجه می کند و از سوی دیگر کیفیت آموزشی را به صورت کلی در نظر می گیرد و در این راستا به طراحی علمی، رشد علمی، کاربرد و مدیریت این فرآیند می پردازد.در کل می توان گفت که رشته تکنولوژی آموزشی تلاش می کند تا با طراحی دقیق و صحیح نظام آموزشی، به معلم ها بیاموزد که چگونه معلمی ورزیده، کاردان و ماهر شوند و تدریس خود را بر پایه بهترین شیوه یادگیری استوار کنند. این دانش همچنین به مسئولان نظام آموزشی بهترین راه تدوین کتب درسی، مدیریت آموزشی و ارزشیابی آموزشی را نشان می دهد.

 

گرایش مدیریت و برنامه ریزی: گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی یک رشته میان رشته ای است که تلفیقی از رشته های روانشناسی، جامعه شناسی، فلسفه، مدیریت، آمار، زبان خارجی و مشاوره می باشد. هدف این گرایش از یک سو فراهم ساختن فرصت های یادگیری هر چه بیشتر برای گروه های واجب التعلیم و علاقه مند به یادگیری و از سوی دیگر تربیت نیروی انسانی ماهر مورد نیاز توسعه اقتصادی کشور ها است. در کل مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، مدیریت بر فعالیت های یاددهی و یادگیری به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده و ارزیابی میزان تحقق این تغییرات است. فارغ التحصیل این گرایش به راحتی میتواند علاوه بر پیش بینی های آموزشی یک کشور، مراحل برنامه ریزی آموزشی و مدیریت بر اجرای آن را ترسیم کند و با روش های بهتر آموزشی، راهنما و مشاور خوبی برای یادگیرندگان باشد.

 

گرایش آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی: آموزشی که از زمان تولد آغاز و تا شروع اولین کار رسمی دبستان در پایان ششمین سال زندگی کودک ادامه می یابد، بسیار مهم است. زیرا کودکان در چنین سال هایی، مراحل مهم و حساس زندگی خود را از نظیر شخصیتی، اجتماعی و آموزشی پشت سر می گذرانند، و در واقع 6 سال اولیه زندگی از لحاظ رشد هوش و شکل گیری شخصیت دورانی سرنوشت ساز است. از سوی دیگر آموزش و پرورش دبستانی مهم ترین حلقه از حلقه های نظام آموزش و پرورش کشور است و کودکان در این دوره در مراحل بسیار مهم رشد جسمانی، عاطفی، ذهنی به سر می برند، از همین رو توجه به این دوره از آموزش و پرورش باید از اولویت خاصی برخوردار باشد. هدف گرایش آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی تربیت متخصصانی است که بتوانند قوای جسمی، عاطفی، روانی، اجتماعی و اخلاقی کودکان پیش دبستانی و دبستانی را پرورش دهند.

 

گرایش آموزش و پرورش کودکان استثنایی: کودکان ودانش آموزان استثنایی به پنج گروه عقب مانده ذهنی و معلول جسمی، ناشنوا و نیمه شنوا، نابینا و نیمه بینا، ناسازگار و تیزهوش تقسیم می شوند و در هر گروه شرایط خاصی برای تعلیم و تربیت آن ها وجود دارد. هدف از آموزش و پرورش کودکان استثنایی فراهم آوردن فرصت های مناسب و امکانات آموزشی ویژه برای این دسته از کودکان است. در این گرایش به کودکان دارای مشکلات ذهنی و جسمی بیشتر پرداخته می شود و متخصصان کودکان استثنایی تلاش می کنند تا با توجه به ویژگی های عقلانی و جسمانی آنان، توانایی های ذهنی و جسمی آن ها را به حداکثر برسانند. 

 

بیشتر بخوانید: معرفی رشته های دانشگاهی

 

 

تکنولوژی آموزشی فرآیند کیفی و خُرد است. یعنی به یادگیری تک تک انسان ها توجه دارد. به همین دلیل دانشجوی این رشته باید نوع دوست، انسان دوست، علاقه مند به دانش آموزان و در عمل صادق باشد. همچنین لازم است از نظر هوشی، توانایی فوق العاده ای داشته و دید هنری داشته باشد. در حال حاضر نیز می بینیم که دانشجویان توانمند این رشته گاه با وسایل بسیار ابتدایی، وسایل جدید و جالبی خلق می کنند. و در نهایت اینکه دانشجوی تکنولوژی آموزشی اگر هدفش ورود به آموزش و پرورش است، نباید ایده آل گرا باشد چون هنوز تفکر تکنولوژی آموزشی در آموزش وپرورش جا نیفتاده است و فارغ التحصیلان این رشته نباید انتظار داشته باشند که آموخته های خود را خیلی راحت و بدون هیچ مقاومتی در محیط آموزشی پیاده کنند. 

 

فلسفه، جامعه شناسی، ریاضیات، آمار، اقتصاد و زبان انگلیسی در این رشته کاربرد و اهمیت بسیاری دارد. دانشجوی این رشته باید نسبت به محیط های آموزشی جامعه خود، دید عمیقی داشته باشد و روش آموزش کشور خود را بداند تا ظرافت های رفتاری دانش آموزان را درک کند و در نهایت به تشریح و تشکیل یک برنامه ریزی آموزشی صحیح بپردازد. 

 

تعلیم و تربیت بیش از آنکه علم باشد، فن و هنر است و یک معلم یا مربی باید به یاری فن و هنر خویش مراحل یادگیری را هدایت کند. به همین دلیل دانشجوی گرایش آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی باید فردی خلاق بوده و از اطلاعات عمومی نسبتا گسترده و فن بیان خوبی برخوردار باشد و در نهایت از کار با کودکان لذت ببرد.

 

دانشجوی این رشته باید صبر و حوصله بسیار داشته و عشق و علاقه وافری به تعلیم و تربیت کودکان استثنایی داشته باشد. در این رشته خلاقیت و تسلط بر فنون و روش های آموزش، حرف اول را میزند. 

 

تا این بخش در خصوص مجموعه علوم تربیتی که در دفترچه انتخاب رشته کنکور کد رشته هایی از آن ارائه شده است توضیحاتی داده شد. اما داوطلبان علاقه مند به این رشته چگونه می توانند موفق به قبولی نهایی در گرایش های آن شوند؟ مسلما داشتن مشاور و ترتیب اولویت های انتخاب رشته می تواند موفقیت داوطلبان کنکور را تضمین کند. در مقاله زیر اطلاعاتی در خصوص داشتن بهترین انتخاب رشته به داوطلبان داده شده است.

 

بیشتر بخوانید: راهنمای انتخاب رشته کنکور

دروس رشته علوم تربیتی در دانشگاه

پس از معرفی رشته علوم تربیتی و چیستی آن، نوبت به معرفی انواع دروس عمومی و تخصصی آن می رسد. ممکن است برخی از داوطلبان متقاضی انتخاب رشته دانشگاه آزاد و سراسری، به رشته علوم تربیتی علاقه داشته باشند، اما درس های موجود در طول تحصیل دانشگاه را دوست نداشته و همین امر در آینده سبب ترک تحصیل و یا انصراف از تحصیل آن ها شود.

 

همان طور که می دانید مدت مجاز تحصیل مقطع لیسانس حدود چهار سال و برابر با هشت نیمسال تحصیلی می باشد. البته این مهلت بر اساس تبصره و قوانینی که از طریق وزارت علوم به دانشگاه ها اعلام شده، تغییر می کند و دانشجو تا زمانی که تمامی تعداد واحدهای کارشناسی خود را پاس نماید می تواند در چارچوب قوانین موجود دانشگاه، به ادامه تحصیل بپردازد. بنابراین دانشجویان رشته علوم تربیتی نیز باید با اطلاع از دروس عمومی و اختصاصی خود به تحصیل در هشت نیمسال تحصیلی و یا بیشتر بپردازند. در ادامه جدول این دروس ارائه شده است.

 

دروس مشترک در گرایش های مختلف علوم تربیتی: تاریخ آموزش و پروش در اسلام و ایران، فلسفه آموزش و پرورش، اصول و مبانی آموزش و پرورش، آموزش و پرورش تطبیقی، آموزش و پرورش ابتدایی راهنمایی و متوسطه، اخلاق اسلامی،روش ها و فنون تدریس، روانشناسی عمومی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی رشد کودکی و نوجوانی، جامعه شناسی عمومی، جامعه شناسی آموزش و پرورش، اقتصاد آموزش و پرورش، مقدمات مدیریت آموزشی، مقدمات برنامه ریزی آموزشی و درسی، آموزش و پرورش کودکان استثنائی، مقدمات مشاوره و راهنمایی، مقدمات تکنولوژی آموزشی، آشنایی با کتابخانه و اصول کتابداری، روش های آماری در علوم تربیتی، سنجش واندازه گیری در علوم تربیتی، مقدمات روش تحقیق در علوم تربیتی.

 

دروس تخصصی گرایش تکنولوژی آموزشی: سمینار در برنامه ریزی درسی و آموزشی، مبانی ارتباط انسانی، اصول طراحی پیام های آموزشی، اصول عکاسی، تولید برنامه های تلویزیونی، انتخاب، بهره برداری و ارزیابی مواد و وسایل آموزشی، تولید مواد آموزشی.

 

دروس تخصصی گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی: اصول مدیریت آموزشی، روانشناسی اجتماعی در تعلیم و تربیت، سازمان و قوانین آموزش و پرورش ایران، اصول برنامه ریزی آموزشی، مبانی امور مالی و تنظیم بودجه در آموزش و پرورش، اصول برنامه ریزی درسی، کاربرد مقدمات کامپیوتر در مدیریت آموزشی، اصول حسابداری، روابط انسانی درسازمان های آموزشی، نظارت و راهنمایی تعلمیاتی، راهنمایی تحصیلی و شغلی، مسائل نوجوانان و جوانان، آموزش بزرگسالان، برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت، مدیریت اسلامی، پروژه تحقیقاتی (سمینار)، کار عملی مدیریت در آموزشگاه، کار عملی در سازمان ها، متون زبان خارجه (در برنامه ریزی آموزش درسی)، متون زبان خارجه در مدیریت آموزشی.

 

دروس تخصصی گرایش آموزش و پرورش دبستانی و پیش دبستانی: آموزش و پروش پیش دبستانی و دبستانی، بهداشت و تغذیه مادر و کودک، اصول بهداشت و کمک های اولیه، تفاوت های فردی کودکان، روانشناسی بازی، مدیریت مراکز پیش دبستانی و دبستانی، آشنایی با مفاهیم و روش تدریس ریاضیات، آموزش هنر، تهیه و کاربرد وسایل مواد آموزشی، کاردستی و مهارت های فنی، مشاهده (کارورزی) زبان آموزی، قصه گویی و نمایش خلاق، کار و آشنایی با طبیعت و زندگی اجتماعی، حرکت ورزشی و سرود های خاص کودکان، مشاوره کودک، روانشناسی آموزش خواندن، ادبیات کودکان، آشنایی با فعالیت های تربیتی ـ اجتماعی، روش تدریس علوم تجربی و اجتماعی، تربیت بدنی (ورزش و بازی های دبستانی)، کارورزی دبستان.

 

دروس تخصصی گرایش آموزش و پرورش کودکان استثنایی: فیزیولوژی، روانشناسی عقب ماندگی های ذهنی، آموزش و پرورش عقب ماندگان ذهنی، اختلالات رفتاری ـ عاطفی، اختلالات گویایی، اختلالات یادگیری، گفتار درمانی، روش های تغییر رفتار، آزمون های تشخیص عقب ماندگی های ذهنی، بهداشت و کمک های اولیه، روش های مشاوره و مصاحبه، بازی و حرکت درمانی، تهیه مواد و وسایل آموزشی و کمک آموزشی، روش تدریس علوم تجربی و اجتماعی، روش تدریس ریاضی، روش تدرس زبان فارسی، کارورزی در روش های تدریس، روش های بازپروری حسی ـ حرکتی، روش های بازپروری حرفه ای، روش های بازپروری اجتماعی، کارورزی در روش های بازپروری

 

آن دسته از داوطلبانی که هنوز تصمیمی بر انتخاب رشته دانشگاه های آزاد نگرفته اند می توانند با مطالعه مقاله زیر از جزئیات مزایا و معایب انتخاب رشته علوم تربیتی در دانشگاه آزاد مطلع شوند.

 

بیشتر بخوانید: آیا با رتبه خوب باز در دانشگاه آزاد انتخاب رشته کنیم؟

بازار کار رشته علوم تربیتی

مهم ترین بخش انتخاب رشته که تاثیر مستقیمی بر آینده داوطلب دارد، بحث موقعیت شغلی و بازارکار هر یک از رشته های تحصیلی در دانشگاه است. چرا که برخی از دانشجویان امیدوارند پس از تحصیل در دانشگاه های شهریه پرداز، بتوانند شغلی پیدا کنند که جبران مبالغ پرداخته شده به عنوان شهریه دانشگاه شان باشد.

 

فلسفه اصلی این رشته، استفاده از توانایی فارغ التحصیلان آن در آموزش و پرورش و سپس صدا و سیما است. اما در عمل میبینیم که به دلیل تفکر غلط حاکم بر محیط های فوق، تکنولوژیست های آموزشی به سختی جذب این مراکز می شوند. البته برخی از فارغ التحصیلان این رشته جذب مدارس غیر انتفاعی شده اند و با ارائه طرح های آموزشی برای دوره ها و درس های مختلف، کارآیی مدرسه را بسیار ارتقاء داده اند. عده ای از فارغ التحصیلان نیز جذب وزارت ارشاد یا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می شوند و بالاخره برخی از فارغ التحصیلان با توجه به توانایی هایی که در طی تحصیل کسب کرده اند، جذب بازار کار آزاد می شوند و به عکاسی آموزشی یا تولید فیلم های آموزشی می پردازند.

 

امروزه آموزش با همه جنبه های زندگی ما ارتباط تنگاتنگ دارد و هر اندازه که جامعه ما پیچیده تر شود، آموزش و پرورش نقش مهم تری در حل مسائل آتی و رشد انسان ها پیدا می کند. به همین دلیل موقعیت های شغلی بسیاری برای فارغ التحصیلان این گرایش وجود دارد. تا جایی که بسیاری از کارشناسان مدیریت و برنامه ریزی آموزشی آینده شغلی این گرایش را در کشور ما، بسیار امید بخش و ایده آل می دانند و معتقدند که فارغ التحصیلان مدیریت و برنامه ریزی آموزشی باید آینده خود را در فردا ببینند.

 

چون کشور ما، یکی از کشور های در حال رشد و توسعه است و بدون بهره گیری از شاخه های مختلف آموزشی، نمی تواند توسعه همه جانبه داشته باشد. در حال حاضر فارغ التحصیلان این گرایش در درجه اول جذب آموزش و پرورش می شوند. تعدادی نیز در سازمان های دولتی از جمله سازمان های مدیریت و برنامه ریزی و برنامه و بودجه فعالیت می کنند. گفتنی است که فارغ التحصیلان مدیریت و برنامه ریزی آموزشی مجوز تأسیس آموزشکده های درسی را دارند و در صورت داشتن سرمایه لازم، می توانند در این زمینه فعالیت کنند.

 

فارغ التحصیل این گرایش علاوه بر کار در آموزش و پرورش و مهد کودک ها و آمادگی ها در صورت داشتن سرمایه لازم می تواند مجوز تأسیس مهد کودک و آمادگی را بگیرد و در این زمینه به طور خصوصی فعالیت کند. همچنین می تواند در مراکز مرتبط با کودکان مانند کانون پروش فکری کودکان و نوجوانان یا سازمان بهزیستی به عنوان کارشناس حضور داشته باشد.

 

فارغ التحصیلان این رشته می توانند به عنوان دبیر یا مربی در مدارس دانش آموزان استثنایی (عقب مانده ذهنی) و مراکز نگهداری کودکان عقب مانده ذهنی فعالیت کنند همچنین می توانند کارشناس گزینش و تشخیص کودکان عقب مانده ذهنی در مؤسسات گوناگون از قبیل وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی کشور شوند. 

 

با وجود اینکه نرم افزار انتخاب رشته کنکور هیوا می تواند توضیحاتی را در خصوص محل قبولی داوطلبان به آن ها ارائه دهد، اما همچنان توصیه می شود، پیش از انتخاب رشته با مشاوران و متخصصان این حوزه صحبت کرده و سپس اطلاعات خود را در سایت انتخاب رشته ثبت نمایید. برای اطلاع از نحوه برقراری ارتباط با انواع مشاوران ماهر می توانید به مطالعه مقاله زیر بپردازید.

 

کارشناسان سامانه مشاوره هیوا آماده اند تا اطلاعات لازم در خصوص رشته علوم تربیتی را در اختیار داوطلبان گذاشته و آن ها را از طریق سیستم مشاوره تحصیلی تلفنی هیوا راهنمایی نمایند. همچنین از طریق عضویت در کانال تلگرامی و یا اینستاگرامی هیوا می توانید آخرین اخبار مرتبط با این حوزه را دریافت نمایید.

 

در ادامه بخوانید: مشاور انتخاب رشته خوب

سوالات متداول

1- ✔️ گرایش های رشته علوم تربیتی چیست؟

✔️ رشته علوم تربیتی در مقطع کارشناسی، دارای گرایش‌ های تکنولوژی آموزشی، مدیریت و برنامه‌ ریزی آموزشی، آموزش و پرورش پیش‌ دبستانی و دبستانی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی است. 

2- ✔️ لیست دروس عمومی و اختصاصی رشته علوم تربیتی را چگونه می توان دانلود کرد؟

✔️ لیست دروس تخصصی و عمومی رشته علوم تربیتی در جدول متن مقاله ارائه شده است.

3- ✔️ بازارکار رشته علوم تربیتی چگونه است؟

✔️ موقعیت های شغلی و بازار کار رشته علوم تربیتی با توجه به علاقه داوطلب و فراخوان های استخدامی در سطح خوبی قرار دارد و در متن مقاله نام موقعیت های شغلی پیشنهادی ارائه شده است.