معرفی رشته علوم اجتماعی

معرفی رشته علوم اجتماعی

داوطلبانی که مرحله آزمون کتبی کنکور سراسری را با موفقیت گذرانده اند، اکنون به دنبال اطلاعات لازم جهت انتخاب رشته کنکور می باشد. انتخاب رشته کنکور یکی از مهم ترین و سرنوشت سازترین مراحل پذیرش در دانشگاه و یافتن شغل مناسب است. بنابراین در انتخاب آن باید نهایت دقت را داشت.

 

یکی از رشته های موجود در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری، رشته علوم اجتماعی است. اکثر داوطلبانی که رتبه و تراز مناسب برای انتخاب رشته این مجموعه کسب کرده اند به دنبال یافتن اطلاعاتی در این خصوص هستند که رشته علوم اجتماعی چیست؟ شامل چه مباحثی شده و بازار کار آن پس از فارغ التحصیلی چیست؟ برای پاسخ به این دسته از سوالات در ادامه مقاله به معرفی رشته علوم اجتماعی می پردازیم.

 

سالانه بیش از 80 میلیون نفر به جمعیت جهان اضافه می شود. به همین دلیل سن نیمی از جمعیت جهان کمتر از 25 سال است و در این میان بیش از یک میلیارد جوان در سنین 15 تا 24 سال قرار دارند و این بیانگر آن است که کشور های دنیا بخصوص کشور های در حال توسعه که بیشتر جمعیت جهان به آن ها اختصاص دارد، در سال های آینده با معضلات اجتماعی بسیاری در شهر ها و روستا ها رو به رو خواهند شد.

 

به زبان دیگر تقاضای اجتماعی برای آموزش، بهداشت، اشتغال، مسکن و در مجموع رفاه اجتماعی بیشتر می شود و در نتیجه وجود مختصصانی که با پژوهش، مطالعه و برنامه ریزی, راه های رسیدن به رفاه اجتماعی را بیابند، بسیار ضروری است. هدف رشته علوم اجتماعی تربیت متخصصانی است که نیاز جامعه را در زمینه های فوق برآورده سازند. اما چون عنوان علوم اجتماعی دارای مفهوم وسیعی است، رشته علوم اجتماعی به گرایش های متفاوتی تقسیم شده است. بر همین اساس علوم اجتماعی دارای چهار گرایش پژوهشگری اجتماعی، برنامه ریزی اجتماعی، رفاه و تعاون اجتماعی و مردم شناسی است.

 

گرایش پژوهشگری اجتماعی: هدف پژوهشگری اجتماعی ساختن انسان جامعه شناس است. انسانی که بتواند با مطالعات دقیق نظری و عملی به عنوان یک محقق، سطح آگاهی های اجتماعی را بالا برده و پاسخگوی نیاز مراکز آموزشی، پژوهشی و خدماتی باشد. یعنی نتایج تحقیقات او به ما بگوید که چگونه می توان از بحران های اجتماعی عبور کرد و به آرامش و رفاه رسید.

 

درس های پژوهشگری اجتماعی دارای سه شاخه است. در یک شاخه مهارت در عملیات تحقیقی آموزش داده می شود، شاخه دیگر مبانی جامعه شناسی است که پایه های علم جامعه شناسی را از نظر مفهومی معرفی می کند و شاخه سوم نیز مباحث جمعیت شناسی است که از درس مبانی جمعیت شناسی شروع می شود و به تحلیل جمعیت، تحلیل حرکت های جمعیتی و کاربرد های جمعیت شناسی در مباحث اجتماعی و اقتصادی ختم می گردد.

 

گرایش برنامه ریزی اجتماعی: گرایش برنامه ریزی اجتماعی عمدتا پیرامون مسائل اجتماعی و برنامه ریزی در خصوص اجتماع و انسان است. برای مثال هنگام ساخت یک مجتمع آپارتمانی، کارشناس برنامه ریزی اجتماعی برای مسائل اجتماعی آن مجتمع برنامه ریزی می کند تا حقوق هر یک از افراد ساکن در مجتمع حفظ و ساکنان آن با کمترین مشکلات و مسائل اجتماعی روبرو گردند. یا مثلا برنامه ریزی می کند که در یک شهر مراکز اقتصادی یا سایت های صنعتی در کجا باید قرار بگیرد و توسعه ساختمانی چگونه انجام شود که مشکلی برای جامعه به وجود نیاید.

 

گرایش تعاون و رفاه اجتماعی: محتوای دروس این گرایش را اقتصاد، جامعه شناسی، مردم شناسی، امور مالی، حسابداری، مدیریت و تعاون و کارکرد تعاون تشکیل می دهد و هدف آن تربیت کارشناسانی است که بتوانند به یاری تشکل های انسانی عامل توزیع عادلانه ثروت و قدرت در جامعه گردند. در گرایش تعاون و رفاه اجتماعی هر آنچه مربوط به تعاونی باشد مورد بحث و بررسی قرار می گیرد که از آن جمله می توان به انواع تعاونی ها، چگونگی تأسیس و مدیریت آن ها و فوایدی که تعاونی ها برای جامعه دارند، اشاره کرد.

 

گرایش مردم شناسی: کار اصلی یک مردم شناس مطالعه فرهنگ جوامع مختلف، در مکان ها و زمان های متفاوت، از قدیمی ترین ایام تا امروز است و در این میان توجه ویژه ای به سیر تحول فرهنگ، علل تغییرات فرهنگی و کاربرد فرهنگ در جوامع مختلف دارد. به همین دلیل علوم اجتماعی بدون مردم شناسی یا انسان شناسی فرهنگی با مشکلات بسیاری روبرو خواهد شد چرا که فرهنگ در ساختارهای اجتماعی نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای دارد. یعنی لازمه اصلی مطالعات اجتماعی، مطالعه فرهنگی است و در حوزه مطالعات فرهنگی نیز، مردمشناسان نقش بسیار مهمی دارند. 

 

بیشتر بخوانید: معرفی رشته های دانشگاهی

 

 

دانشجوی این گرایش پژوهشگری اجتماعی باید به تحقیق های نظری و عملی علاقه مند باشد. یعنی از یک سو نظریه های اجتماعی را مطالعه کرده و آن ها را مورد نقد و تحلیل قرار دهد و از سوی دیگر بین مردم جامعه رفته و به تحقیق های میدانی علاقه مند باشد. دانش و بینش ریاضی در این گرایش بسیار مهم است. چون دقیق فکر کردن و دقیق اندیشیدن در پژوهشگری اجتماعی اهمیت بسیاری دارد.

 

گرایش برنامه ریزی اجتماعی با آمار و تحقیقات میدانی ارتباط تنگاتنگی دارد به همین دلیل دانشجوی این گرایش باید از سلامت جسمانی برخوردار باشد تا بتواند در انجام تحقیقات میدانی موفق گردد. کار دانشجو و بخصوص فارغ التحصیل برنامه ریزی اجتماعی یک کار کتابخانه ای نیست، بلکه باید در جامعه حضوری فعال داشته باشد. اطلاعات علمی لازم برای دانشجوی این گرایش دروس ریاضی، زبان انگلیسی، جغرافیا و جامعه شناسی است.

 

گرایش تعاون و رفاه اجتماعی به عنوان یک میان رشته از واحدهای گوناگون درسی استفاده می کند که می توان این دروس متنوع را در دو درس پایه و اصلی اقتصاد و جامعه شناسی خلاصه کرد در نتیجه دانشجویی که پایه ریاضی قوی داشته باشد، می تواند در تعدادی از دروس مهم این رشته مثل امور مالی، اقتصاد و حسابداری موفق گردد و اگر به علوم اجتماعی علاقه مند باشد می تواند در دروسی مثل جامعه شناسی یا مردم شناسی توفیق یابد. علاوه بر آمادگی در دروس فوق دانشجوی این رشته باید به تعاون علاقه مند بوده و روحیه همکاری و همیاری با دیگران را داشته باشد. چون در این رشته دانشجو باید بتواند ارتباطی نزدیک با دیگران ایجاد کند.

 

کنجکاوی، صبر و علاقه به کار های میدانی برای دانشجوی این رشته ضروری است. دانشجوی مردم شناسی باید به مردم و مسائل جامعه اش علاقه مند بوده و روابط اجتماعی خوبی داشته باشد تا بتواند با گروه های مختلف جامعه ارتباط نزدیکی برقرار کرده و از فرهنگ و هنجار های آن ها مطلع شود.

 

تا این بخش در خصوص مجموعه علوم اجتماعی که در دفترچه انتخاب رشته کنکور کد رشته هایی از آن ارائه شده است توضیحاتی داده شد. اما داوطلبان علاقه مند به این رشته چگونه می توانند موفق به قبولی نهایی در گرایش های آن شوند؟ مسلما داشتن مشاور و ترتیب اولویت های انتخاب رشته می تواند موفقیت داوطلبان کنکور را تضمین کند. در مقاله زیر اطلاعاتی در خصوص داشتن بهترین انتخاب رشته به داوطلبان داده شده است.

 

بیشتر بخوانید: راهنمای انتخاب رشته کنکور

دروس رشته علوم اجتماعی در دانشگاه

پس از معرفی رشته علوم اجتماعی و چیستی آن، نوبت به معرفی انواع دروس عمومی و تخصصی آن می رسد. ممکن است برخی از داوطلبان متقاضی انتخاب رشته دانشگاه آزاد و سراسری، به رشته علوم اجتماعی علاقه داشته باشند، اما درس های موجود در طول تحصیل دانشگاه را دوست نداشته و همین امر در آینده سبب ترک تحصیل و یا انصراف از تحصیل آن ها شود.

 

همان طور که می دانید مدت مجاز تحصیل مقطع لیسانس حدود چهار سال و برابر با هشت نیمسال تحصیلی می باشد. البته این مهلت بر اساس تبصره و قوانینی که از طریق وزارت علوم به دانشگاه ها اعلام شده، تغییر می کند و دانشجو تا زمانی که تمامی تعداد واحدهای کارشناسی خود را پاس نماید می تواند در چارچوب قوانین موجود دانشگاه، به ادامه تحصیل بپردازد. بنابراین دانشجویان رشته علوم اجتماعی نیز باید با اطلاع از دروس عمومی و اختصاصی خود به تحصیل در هشت نیمسال تحصیلی و یا بیشتر بپردازند. در ادامه جدول این دروس ارائه شده است.

 

دروس مشترک در گرایش های مختلف علوم اجتماعی: نظریه های جامعه شناسی، روش تحقیق، جامعه شناسی در ادبیات فارسی، روش تحقیق علمی، جامعه شناسی جنگ و نیرو های نظامی، بررسی مسائل اجتماعی ایران، جامعه شناسی انقلاب ها، مبانی جامعه شناسی، مبانی جمعیت شناسی، مبانی روانشناسی، ریاضیات پایه، مبانی فلسفه، مبانی مردم شناسی، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، اصول علم سیاست، آمار مقدماتی، روش های مقدماتی تحلیل جمعیت، اصول علم اقتصاد، آمار در علوم اجتماعی، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، روانشناسی اجتماعی، زبان خارجه تخصصی، انسان از دیدگاه اسلام و سایر مکاتب.

 

دروس تخصصی گرایش پژوهشگری اجتماعی: جامعه شناسی روستایی، جامعه شناسی انحرافات اجتماعی، جامعه شناسی ایلات و عشایر، جامعه شناسی خانواده، جامعه شناسی شهری، تکنیک های خاص تحقیق، جامعه شناسی ارتباط جمعی، جامعه شناسی صنعتی، کاربرد کامپیوتر، جامعه شناسی سازمان ها، جامعه شناسی توسعه، کاربرد جمعیت شناسی.

 

دروس تخصصی گرایش برنامه ریزی اجتماعی: اصول توسعه و عمران، تئوری های برنامه ریزی، برنامه ریزی شهری، تئوری های برنامه ریزی منطقه ای، برنامه ریزی روستائی، تکنیک های مقدماتی برنامه ریزی، برنامه ریزی منطقه ای در ایران، ارزشیابی طرح ها و برنامه ها، عوامل سازماندهی مکان، برنامه ریزی حمل و نقل، برنامه ریزی اجتماعی،اصول علم جغرافیا و نقشه خوانی.

 

دروس تخصصی گرایش تعاون و رفاه اجتماعی: اصول و اندیشه های تعاونی، سیر تحول تعاونی در ایران و جهان، اصول آموزش و ترویج تعاونی، انواع و کارکرد تعاونی ها، سازماندهی و مدیریت در تعاونی ها، زمینه ها و شیوه های همیاری در جوامع شهری و روستائی، اقتصاد خرد و کلان، حقوق تجارت، حقوق تعاون (تهیه اساس نامه و آئین نامه)، اصول حسابداری، امور مالی تعاونی ها، سمینار مسائل تعاونی، تأمین و رفاه اجتماعی، کارورزی.

 

دروس تخصصی گرایش مردم شناسی: جامعه شناسی قشر ها و نابرابری ها، جامعه شناسی ایلات و عشایر، مردم شناسی فرهنگی، محیط شناسی انسانی، جغرافیای انسانی ایران، تنظیم خانواده و جمعیت، مبانی تعاون، زمینه ها و شیوه های همیاری در شهر و روستا، فرهنگ و توسعه، مردم نگاری، مردم شناسی ما قبل تاریخ و جوامع ابتدایی، باستان شناسی از دیدگاه انسان شناسی، موزه داری و تکنیک ضبط اسناد، مردم شناسی روستا، ایل شناسی، نظام های خویشاوندی، مردم شناسی اعتقادات دینی، مردم شناسی هنر، نماد و نشانه شناسی، انسان شناسی و فرهنگ منطقه ای (آفریقا و...)، مردم شناسی شهری، نظریه های مردم شناسی.

 

آن دسته از داوطلبانی که هنوز تصمیمی بر انتخاب رشته دانشگاه های آزاد نگرفته اند می توانند با مطالعه مقاله زیر از جزئیات مزایا و معایب انتخاب رشته علوم اجتماعی در دانشگاه آزاد مطلع شوند.

 

بیشتر بخوانید: آیا با رتبه خوب باز در دانشگاه آزاد انتخاب رشته کنیم؟

بازار کار رشته علوم اجتماعی

مهم ترین بخش انتخاب رشته که تاثیر مستقیمی بر آینده داوطلب دارد، بحث موقعیت شغلی و بازارکار هر یک از رشته های تحصیلی در دانشگاه است. چرا که برخی از دانشجویان امیدوارند پس از تحصیل در دانشگاه های شهریه پرداز، بتوانند شغلی پیدا کنند که جبران مبالغ پرداخته شده به عنوان شهریه دانشگاه شان باشد.

 

در حال حاضر پژوهش های اجتماعی رواج و گسترش پیدا کرده است و نه تنها بخش های دولتی موظف به انجام تحقیقات اجتماعی هستند بلکه بخش های خصوصی نیز به تحقیقات اجتماعی روی آورده اند. به همین دلیل به جرأت می توان گفت که امروزه یک دانشجوی باسواد این گرایش که دارای مهارت پژوهشی باشد، هرگز مشکل اشتغال نخواهد داشت.

 

دانشجویان گرایش برنامه ریزی اجتماعی دیدگاه های خوبی در زمینه مسائل شهری و روستایی، حمل و نقل، برنامه ریزی اجتماعی ـ اقتصادی با بعد اجتماعی پیدا می کنند و می توانند در سه بخش دولتی، عمومی و خصوصی فعالیت نمایند. که در بخش دولتی در سازمان های برنامه و بودجه، وزارت کشور، فرمانداری ها و در اکثر اداره های دولتی می توانند مشغول به کار شوند و در سایر بخش های عمومی شهرداری ها، مؤسسه های مختلفی از قبیل بنیاد شهید، کمیته امداد امام خمینی"ره"، سازمان بهزیستی و مؤسسه های رفاهی مراکز مهمی برای اشتغال هستند و در بخش خصوصی نیز مؤسسه های خدماتی و مشاوره ای مکان های مناسبی برای اشتغال هستند. فارغ التحصیلان می توانند به صورت کارشناسان مستقل تحقیقات شهری، روستایی و منطقه ای نیز فعالیت کنند.

 

فارغ التحصیلان گرایش تعاون و رفاه اجتماعی می توانند در شاخه ها و واحد های مختلف وزارتخانه تعاون کار کنند. همچنین می توانند در تعاونی های شرکت ها و وزارتخانه های مختلف اعم از تعاونی های تولیدی، مصرف و مسکن به عنوان مدیر و برنامه ریز مشغول به کار شوند. با این که فارغ التحصیلان این گرایش می توانند در بسیاری از وزارتخانه ها و شرکت های خصوصی و دولتی مفید باشند اما متأسفانه بازار کار این گرایش محدود است چون در جامعه ما به مدیریت علمی تعاونی ها اهمیت نداده و در کل تعاونی ها حضوری فعال در جامعه ندارند.

 

مردم شناسی زیر بنای بسیاری از فعالیت های اجتماعی است و این به معنای آن است که بازار کار متنوعی برای فارغ التحصیلان این گرایش وجود دارد و اکثر وزارتخانه ها به فارغ التحصیلان آن نیازمندند. زیرا باید بخش تحقیقات مردم شناسی بسیار گسترده ای داشته باشند. البته برخی از وزارتخانه ها مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، جهاد کشاورزی، کشور، خارجه و نیرو در حال حاضر نیز دارای چنین بخشی هستند و فارغ التحصیلان این رشته را جذب می کنند. همچنین فارغ التحصیل این رشته می تواند به مطالعه و تحقیق آزاد روی آورده و نتیجه تحقیقات خویش را به صورت کتاب منتشر سازد. چون امروزه کتبی که در زمینه مردم شناسی چاپ می شود، بازار بسیار خوبی دارد.

 

با وجود اینکه نرم افزار انتخاب رشته کنکور هیوا می تواند توضیحاتی را در خصوص محل قبولی داوطلبان به آن ها ارائه دهد، اما همچنان توصیه می شود، پیش از انتخاب رشته با مشاوران و متخصصان این حوزه صحبت کرده و سپس اطلاعات خود را در سایت انتخاب رشته ثبت نمایید. برای اطلاع از نحوه برقراری ارتباط با انواع مشاوران ماهر می توانید به مطالعه مقاله زیر بپردازید.

 

کارشناسان سامانه مشاوره هیوا آماده اند تا اطلاعات لازم در خصوص رشته علوم اجتماعی را در اختیار داوطلبان گذاشته و آن ها را از طریق سیستم مشاوره تحصیلی تلفنی هیوا راهنمایی نمایند. همچنین از طریق عضویت در کانال تلگرامی و یا اینستاگرامی هیوا می توانید آخرین اخبار مرتبط با این حوزه را دریافت نمایید.

در ادامه بخوانید: منابع درس علوم اجتماعی کنکور

سوالات متداول

1- ✔️ رشته علوم اجتماعی چیست؟

✔️ هدف رشته علوم اجتماعی تربیت متخصصانی است که نیاز جامعه را در زمینه های آموزش، بهداشت، اشتغال، مسکن و در مجموع رفاه اجتماعی برآورده سازند.

2- ✔️ لیست دروس عمومی و اختصاصی رشته علوم اجتماعی را چگونه می توان دانلود کرد؟

✔️ لیست دروس تخصصی و عمومی رشته علوم اجتماعی در جدول متن مقاله ارائه شده است.

3- ✔️ بازارکار رشته علوم اجتماعی چگونه است؟

✔️ موقعیت های شغلی و بازار کار رشته علوم اجتماعی با توجه به علاقه داوطلب و فراخوان های استخدامی در سطح خوبی قرار دارد و در متن مقاله نام موقعیت های شغلی پیشنهادی ارائه شده است.