امتحان تشریحی چیست

به طور کلی طراحان سوال امتحانات مدارس و دانشگاه ها برای سنجش مخاطبان خود بیشتر از امتحان تشریحی استفاده می کنند. در پاسخ به سوال آزمون تشریحی چیست؟ می توان بیان نمود که آزمونی تحلیلی و کاربردی است و سبب می شود، آزمون شوندگان بتوانند به راحتی و با نگارش به زبان خود به سوالات پاسخ دهند. پاسخ سوالات امتحان تشریحی هم بصورت گسترده و هم بصورت محدود پاسخ می تواند طرح شود.

برای مشاوره برنامه ریزی برای امتحان تشریحی

امتحان تشریحی یکی از امتحاناتی است که در زمان آزمون های پایان ترم و میان ترم دانش آموزان و دانشجویان با آن سنجیده می شوند. بسیاری از آزمون شوندگان با وجود مطالعه دقیق کتاب درسی و جزوه خود و تسلط کافی بر روی مطالب ممکن است در هنگام آزمون های تشریحی موفق به کسب نمره خوبی نشوند این موضوع معمولا به این دلیل اتفاق می افتد که آن ها عوامل مهم در ارزشیابی امتحانات تشریحی را نمی دانند و مطالعه آن ها صرفا به حفظ کردن مطالب محدود می شود.

دانش آموزان و دانشجویان برای موفقیت در آزمون های میان ترم و پایان ترم خود لازم است با نحوه سوالات و چگونگی آزمون های تشریحی آشنا باشند. آزمون شوندگان برای نشان دادن بهترین عملکرد خود در آزمون ها سعی بر این دارند که در رابطه با نحوه آزمون تشریحی اطلاعات جامعی کسب نمایند بنابراین در این مقاله علاوه بر توضیح چگونگی آزمون تشریحی و سوالات این امتحان به تفاوت های امتحان تستی و تشریحی و در کل سوال بسیاری از افراد درباره آزمون تشریحی چیست؟ نیز پرداخته شده است.

امتحان تشریحی یعنی چه؟

معلمان و اساتید در بسیاری از موارد برای سنجش دانش آموزان و دانشجویان خود به سراغ امتحان تشرحی می روند. باید گفت که به امتحان تشریحی، امتحان انشایی نیز گفته می شود چرا که فرد می بایست تمام مطالب خواسته شده در جزوه یا کتاب خود را به ذهن بسپارد و در جلسه امتحان آن ها را به زبان خودش روی کاغذ بیاورد.

به عبارتی دیگر می توان به سوالاتی مانند امتحان تشریحی یعنی چه؟ و یا آزمون تشریحی چیست؟ پاسخ داد که، آزمون تشریحی به امتحانی گفته می شود که در آن صورت سوال از سوی معلم در اختیار داوطلبان قرار می گیرد و آن ها می بایست پاسخ را تهیه و به زبان ساده و روان در برگه امتحانی بنویسند. در امتحانات تشریحی دانش آموز یا دانشجو می بایست به تمام مطالب کتاب درسی تسلط کامل داشته باشند و از بین گستره مطالب خوانده شده، سوال خواسته شده را به یاد بیاورند، که این هدف تنها توسط آشنایی با راه ها و نحوه آمادگی برای امتحانات صورت می گیرد. در امتحانات تشریحی چگونگی نگارش پاسخ سوالات حائز اهمیت است، چرا که در صورتی که پاسخ واضح نباشد، ممکن است فرد نمره سوال مربوطه را نگیرد.

می توان گفت آزمون های تشریحی خود به دو دسته آزمون های تشریحی گسترده پاسخ و محدود پاسخ تقسیم بندی می شوند. در آزمون های تشریحی گسترده پاسخ، هیچ گونه محدودتی در پاسخ و سازماندهی آن برای آزمون شونده وجود ندارد به طوری که او مختار است هر طور که بخواهد پاسخ خود را بپروراند ولی در امتحان های تشریحی محدود پاسخ، طراح سوال برای آزمون شونده یک چهار چوب و شرایط خاصی را در نظر می گیرد. آزمون های تشریحی محدود پاسخ در قالب سوالات مفهومی و تحلیلی طرح می شوند.

سوال تشریحی چیست؟

همانطور که در ابتدای مقاله توضیح داده شد دبیران و اساتید مدارس و دانشگاه ها برای سنجش میزان یادگیری و اطلاع از نقاط ضعف و قوت دانش آموزان و دانشجویان خود اقدام به برگزاری آزمون ها و امتحانات مختلف می نمایند. معمولا نوع آزمونی که مدرسان برای سنجش انتخاب می کنند مشتمل سوالات تشریحی می باشد. سوالات تشریحی سوالاتی هستند که فرد می بایست تمام اطلاعاتی که راجع به سوال مربوطه دارد را در قالب بندی 3 الی 4 خطه بنویسد.

برای پاسخ به پرسش بسیاری از افراد مبنی بر سوال تشریحی چیست؟ متذکر شد که به سوال امتحان تشریحی، سوال انشایی نیز گفته می شود چرا که فرد برای پاسخ به این سوالات لازم است کتاب درسی و جزوه خود را به دقت مطالعه کرده و ضمن یادگیری، تمام مطالب را به ذهن خود بسپارد. افرادی که قصد موفقیت در امتحانات تشریحی به خصوص امتحانات نهایی را دارند می بایست مطالب خوانده شده را درک و تحلیل کنند و صرفا مطالعه آن ها به شکلی نباشد که مطالب فقط حفظ شده باشد تا بتوانند حداقل نمره قبولی امتحان نهایی را کسب نموده و برای ثبت نام در مقطع بعدی مشکلی نداشته باشند.

سوال تشریحی ممکن است بصورت گسترده پاسخ و یا محدود پاسخ باشد. همانطور که اشاره شد داوطلبان جهت پاسخ به سوالات محدود پاسخ می بایست مطالب درسی را به دقت یاد گرفته باشند چراکه این سوالات اغلب سوالاتی مفهومی و تحلیلی هستند و فرد برای رسیدن به پاسخ درست می بایست مبحث مربوطه را به طور کامل یادگرفته باشد.

دانش آموزان برای موفقیت در آزمون های تشریحی می بایست با سوالات این آزمون ها آشنایی داشته باشند. آشنایی با سوالات تشریحی و سوالات امتحانی سال های قبل، به داوطلبان در چگونگی مطالعه و یادگیری مطالب و مباحث درسی یاری می رساند. در ادامه این بخش از مقاله چند نمونه از سوالات آزمون های تشریحی گسترده پاسخ و محدود پاسخ قرار داده شده است.

سوالات تشریحی گسترده پاسخ برای درس تاریخ شامل موارد زیر است:

کاپیتولاسیون چیست و مربوط به حکومت کدام دوره پادشاهی ایران می باشد؟
مجموعه رویداد ها و تحولات سیاسی تاریخ ایران در عصر پهلوی در دوره رضا شاه شامل چه مواردی هستند؟

سوالات تشریحی محدود پاسخ برای درس تاریخ :

از انقلاب های مهم جهان در قرن هجدهم چهار مورد را نام ببرید.
هدف از تشکیل کنفرانس یالتا چیست؟

ارزشیابی تشریحی

باید یادآور شد که امتحان تشریحی آزمون هایی هستند که پرسش های آن ها بصورت سوالات باز پاسخ و تشریحی است. داوطلبان برای پاسخ به سوالات آزمون های تشریحی آزادی عمل زیادی دارند و مدت زمان زیاد این آزمون ها به آزمون شونده این امکان را می دهد که تمام اطلاعات را به خاطر بیاورد و متناسب با بیان و افکار خود، به نگارش مطالب بپردازد.

موسسات آموزشی که در سراسر کشور به برگزاری آزمون های مختلف سنجشی می پردازد، رویکردی جدید بنام ارزشیابی تشریحی را طی چند سال اخیر به دانش آموزان ارائه می دهند. از آنجایی که امتحانات پایان سال در پایه نهم و دوازدهم بصورت هماهنگ و تشریحی برگزار می شود لذا دانش آموزان می بایست علاوه بر کنکور، برای امتحانات تشریحی خود نیز آمادگی داشته باشند. خوشبختانه موسسات آموزشی مختلف محصولی جدید بنام ارزشیابی تحصیلی را در اختیار دانش آموزان قرار داده اند.

ارزشیابی تشریحی با هدف آمادگی دانش آموزان پایه های نهم و دوازدهم در امتحانات نهایی طراحی شده است. ارزشیابی تحصیلی در موسسات مختلف طی دو دوره در سال برگزار شده و احتمالا برای دانش آموزان پایه نهم به درس های خاصی مانند ریاضی و علوم اختصاص داده شود. پس از برگزاری ارزشیابی تشریحی برای هر داوطلب کارنامه ای جامع صادر می شود. دانش آموزان با بررسی کارنامه خود امکان شناسایی نکات ضعف و قوت خود را دارند و می توانند پیش از آزمون اصلی خود آن ها را برطرف نمایند.

دانش آموزان پایه های نهم و دوازدهم که قصد شرکت در ارزشیابی تشریحی را دارند، می بایست به سایت موسسه مورد نظر خود مراجعه کرده و با انتخاب پایه و رشته خود نسبت به پرداخت هزینه این آزمون ها اقدام نمایند. به طور مثال سازمان سنجش به منظور آمادگی دانش آموزان اقدام به ثبت نام آزمون آزمایشی امتحانات نهایی سنجش نموده و متقاضیان می توانند در دوره های آن ثبت نام نمایند. در ضمن بودجه بندی آزمون های ارزشیابی تشریحی نیز در سایت موسسه ها درج شده بنابراین پیشنهاد می شود داوطلبان برای بهره بری حداکثری از این آزمون ها با آمادگی کامل سر جلسه امتحان حاضر شوند.

چنانچه در بخش های پیشین مقاله توضیح داده شد در مدارس ارزشیابی تشریحی بسیار مورد استقبال معلمان قرار گرفته است. این محبوبیت به دلیل کاربردی بودن این آزمون در مدت زمان استاندارد است. بارم بندی سوالات تشریحی در مدارس بسته به آزمون های کلاسی، میان ترم یا پایان ترم متفاوت است. بارم بندی سوالات بر اساس نوع پاسخ و تعداد موارد خواسته شده از 1 نمره به بالا متغیر است. لازم به ذکر است بارم بندی و نمره دهی آزمون های تشریحی در ابتدایی بصورت توصیفی (خیلی خوب، خوب، متوسط و نیاز به تلاش بیشتر) انجام می شود ولی در دوره های متوسطه اول و دوم بصورت نمره عددی می باشد.

تفاوت آزمون تستی با تشریحی

دانش آموزان برای نشان دادن بهترین عملکرد خود در آزمون ها می بایست با انواع آزمون های تستی و تشریحی آشنا باشند. اطلاع دقیق از تفاوت های این دو آزمون به دانش آموزان در نحوه مطالعه و شرکت در جلسه آزمون کمک می کند. چالشی که بسیاری از داوطلبان کنکور دارند این است که نمره آن ها در آزمون های تشریحی بسیار خوب است ولی اغلب نتیجه دلخواه خود را در آزمون های تستی کسب نمی کنند. علت این اتفاق تفاوت آزمون تستی با تشریحی است که در ادامه این بخش از مقاله به آن ها اشاره شده است.

آزمون های تستی شامل سوالات سه یا چهار یا پنج گزینه ای می شوند که در بعضی از موارد مانند کنکور و دفترچه سوالات المپیاد دانش آموزی و ... انتخاب گزینه غلط امتیاز منفی دارد و امتیاز سوالات دیگر را نیز سلب می کند ولی چنانچه توضیح داده شد سوالات امتحان تشریحی می توانند پاسخ کوتاه یا بلند داشته باشند و بسیار ساده تر از سوالات تستی می باشد. بارم بندی سوالات تشریحی به این صورت است که هر قسمت از سوال بخشی از بارم کل را به خود اختصاص می دهد.

تفاوت بعدی در آزمون های تستی و تشریحی اهمیت رسیدن به پاسخ آخر است. در سوالات تستی این مسئله بسیار حائز اهمیت است ولی در سوالات تشریحی این گونه نیست. در آزمون های تشریحی هدف، رسیدن به پاسخ نهایی نیست بلکه داوطلبان این آزمون ها می توانند با نوشتن توضیحات، راه حل یا فرمول، بدون دستیابی به پاسخ آخر بخش بیشتری از نمره را کسب کنند. اما در سوالات تستی حتی با دانستن مطالب اضافه تر و فرمول اگر داوطلب نتواند پاسخ نهایی را تشخیص دهد، کل امتیاز سوال را از دست می دهد.

تفاوت سوم در آزمون های تستی و تشریحی دارا بودن نمره منفی آزمون های تستی می باشد. آزمون های تستی مخصوصا کنکور نمره منفی دارند به طوری که سه پاسخ اشتباه به سوالات، یک امتیاز مثبت داوطلب را سلب می کند به طوری که هر یک تست در اعلام نتایج نهایی کنکور از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین دقت نظر داوطلب در آزمون های تستی باید بسیار بالاتر از آزمون های تشریحی باشد.

اولین تفاوت مثبت سوالات تستی نسبت به سوالات تشریحی، شانسی پاسخ دادن این سوالات می باشد. اگر به هر دلیلی داوطلب آمادگی لازم برای شرکت در آزمون را نداشته باشد، زمانی که سوالات بصورت تستی طرح شده باشد، احتمالا با نگاه کردن به گزینه ها و یادآوری مباحث هنگام تدریس مدرس، تشخیص گزینه درست راحت باشد، اما در آزمون های تشریحی قطعا پاسخ دادن شانسی باعث مردود شدن داوطلب می شود.

تفاوت بعدی مربوط به زمان آزمون می باشد. معمولا زمانی که برای پاسخ به سوالات تشریحی در نظر گرفته می شود بسیار بیشتر از سوالات تستی است. محدود بودن زمان پاسخ گویی به سوالات تستی اغلب به دلیل کم کردن تقلب می باشد. دانش آموزان در امتحانات نهایی به دلیل نوشتن جواب ها زمان بیشتری نیاز دارند و در صورت عدم موفقیت در پاسخ به سوالات دچار مشکلاتی مانند تجدید شدن می شوند که می تواند آن ها را از ادامه تحصیل منع کند.

نمره قبولی در امتحان تشریحی

قطعا نمره قبولی برای هر امتحان تشریحی بسته به مدرسه و دانشگاه، بارم بندی سوالات، درس مربوطه و نهایی بودن آزمون متفاوت است. اما در این بخش از مقاله به نمره قبولی امتحانات نهایی پایه دوازدهم پرداخته می شود. اخیرا معدل نهایی دانش آموزان پایه دوازدهم تاثیر بیشتری در نتایج قبولی کنکور دارد، بنابراین دانستن نمره قبولی در امتحان تشریحی برای داوطلبان بسیار نکته مهمی است.

طبق قوانین از سوی وزارت آموزش پرورش، دانش آموزان پایه دوازدهم باید دارای حداقل نمره قبولی امتحان نهایی دوازدهم خرداد ماه باشند تا بتوانند عنوان "قبولی" را در امتحان ها کسب نمایند. بر اساس بخشنامه جدید آموزش پرورش، نحوه محاسبه نمره امتحان نهایی به این صورت می باشد که دانش آموزان می بایست حداقل نمره قبولی امتحان نهایی دوازدهم خرداد ماه که برابر 7 می باشد را کسب نمایند، همچنین لازم به ذکر است که برای فارغ التحصیلی در این پایه کسب حداقل نمره 10 الزامی می باشد و دانش آموزانی که نمره قبولی کسب نکنند، می بایست در امتحان نوبت شهریور و یا دی شرکت نمایند.

همانطور که گفته شد امتحانات پایه نهم نیز بصورت هماهنگ استانی و نهایی برگزار می شود. آموزش پرورش حداقل نمره قبولی برای امتحانات خرداد ماه پایه نهم در سال تحصیلی کسب نمره 7 و بالاتر ضروری بوده و اگر دانش آموزی دارای معدل کل کمتر از 10 باشد، به هیچ عنوان از پایه نهم فارغ التحصیل نخواهد شد و می بایست در نوبت شهریور و در صورت مردودی مجدد در امتحان نهایی دی ماه شرکت کنند.

در نظر داشته باشید مشاوران سامانه مشاوره تحصیلی هیوا آماده هستند تا به تمام سوالات شما درباره نحوه برگزاری امتحان تشریحی پاسخ دهند. شما می توانید با استفاده از سامانه مشاوره تحصیلی تلفنی هیوا با مشاوران حرفه ای این مرکز در ارتباط باشید. همچنین می توانید با عضویت در کانال تلگرام و دنبال کردن صفحه اینستاگرام مدارس هیوا از آخرین اخبار و تغییرات این حوزه مطلع گردید.

سوالات متداول

1- ✔️ امتحان تشریحی چیست؟

✔️ امتحان تشریحی که به آن امتحان انشایی نیز گفته می شود نوعی آزمون برای ارزشیابی دانش آموزان و دانشجویان است که توضیحات بیشتر آن در متن مقاله آورده شده است.

2- ✔️ ارزشیابی تشریحی چگونه است؟

✔️ ارزشیابی تشریحی شامل آزمون های تشریحی برای آمادگی آزمون نهایی دانش آموزان پایه های نهم و دوازدهم می باشد که توضیحات بیشتر در این رابطه در متن مقاله ارائه شده است.