انتخاب رشته کنکور سراسری

ü     معانی قسمت های مختلف کارنامه

در زیر یک نمونه کارنامه کنکور سراسری آورده شده است. این کارنامه برای رشته تجربی است ولی از لحاظ فرم و شکل تفاوتی با سایر رشته ها نمی کند . پس با استفاده از همین کارنامه قسمت های مختلف آن را توضیح می دهیم .

قسمت اول :

در این قسمت درصدهای شما در هر درسی محاسبه شده است. مسلما فرمول محاسبه درصد برای هر درسی استفاده از 3امتیاز مثبت برای هر پاسخ صحیح و 1امتیاز منفی برای هر پاسخ غلط است . این درصد ها با مطابقت پاسخ شما با کلید نهایی سازمان سنجش است . در کلید نهایی پاسخ سوالاتی که در آزمون احیانا اشتباه بوده و مورد اعتراض واقع شده نیز تصحیح گردیده است و درصد نهایی شما طبق پاسخنامه نهایی مورد محاسبه قرار گرفته است . عملا پس از اعلام نتایج اولیه کنکور سراسری اعتراض به نحوه محاسبه درصد به بهانه اشتباه بودن کلید نهایی سازمان سنجش غیرممکن است و تاکنون مشاهده نگردیده است که پس از اعلام نتایج اولیه درصدهای کسی به دلیل اشتباه بودن کلید سازمان سنجش تغییر کنند. اما  حتی موردی را دیده ایم که دانش آموزی به این دلیل اعتراض کرده که در آزمون یک سوال را اشتباه وارد دفترچه کرده و پشت سر آن پاسخ کلیه سوالات بعد از آن نیز به اشتباه وارد دفترچه شده است و پس از اعتراض به نحوه محاسبه درصد پیگیری مصرانه ، برگه اش را از اول تصحیح کرده اند و رتبه اش به شکل قابل توجهی تغییر کرده است.

برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد اعتراض به نتایج کنکور سراسری کلیک کنید.

قسمت دوم :

اصلی ترین قسمت کارنامه کنکور سراسری همین جاست و اگر معنی عددهای این قسمت را خوب متوجه شوید انتخاب رشته خیلی عالی ای خواهید داشت پس در توضیح این قسمت با ما همراه باشید :

تاکنون هیچ جا نشنیده اید که صرفا بتوان با شنیدن درصدهای کسی بتوان فهمید رتبه او چند شده است. یعنی درصد ها به خودی خود بیانگر رتبه دانش آموز نیستند اما پس چه چیزی بیانگر رتبه هرشخص است ؟ یعنی چگونه می توان فهمید از درصد های هرکس فهمید رتبه او در کنکور چند است یا به بیانی واضح تر ارتباط رتبه هرشخص با درصدهای او در کجاست ؟

احتمالا واژه ای به اسم "تراز" زیاد به گوشتان خورده باشد . اما تراز چیست ؟

تراز یا نمره کل در واقع استفاده از تحلیلی آماری برای رسیدن به عددی است که در آن عدد همه درصد های دانش آموز در همه دروس لحاظ شده باشد . اما چگونه ؟

فرمول تراز از تحلیل های تقریبا پیچیده آماری به دست می آید. نمی خواهیم در این مقاله با آوردن این فرمول ها حوصله تان را سر ببریم اما بد نیست پارامترهای موثر در تراز را بدانید. در فرمول محاسبه تراز علاوه بر درصد شما در هر درس، میانگین درصد کلیه شرکت کننده ها در آن درس و تعداد کل شرکت کننده ها نیز لحاظ می شود. به همین دلیل است که همیشه می گویند اگر درسی سخت باشد برای همه سخت است و اگر آسان باشد برای همه آسان است. آوردن میانگین درصد کلیه شرکت کنندگان هر درس در فرمول تراز عملا باعث می شود صرفا بزرگی یا کوچکی درصد شما در هر درس مهم نباشد . زیرا مثلا ممکن است شما فیزیک را 60 درصد زده باشید اما چون میانگین شما از میانگین درصد رتبه های زیر 1000 در درس فیزیک کمتر است تراز درس فیزیکتان از میانگین رتبه های زیر 1000 کمتر شود ولی درس ریاضی را 50 درصد زده باشید اما چون میانگین درصدتان در درس ریاضی از میانگین درصد رتبه های زیر 1000 بیشتر است ترازتان در درس ریاضی از میانگین رتبه های زیر 1000 بیشتر شود.

در انتها تراز شما در هر درس ( که تابعی از درصد شما در آن درس، میانگین درصد کل شرکت کننده ها در آن درس و تعداد کل شرکت کنند هاست ) در ضریبش ضرب می شود و با هم جمع می شوند و در انتها بر مجموع ضرایب همه دروس تقسیم می شود و نمره کل یا تراز شما به دست می آید. بیشترین تراز حاصله از بین همه دانش آموزان شرکت کننده می شود رتبه یک کنکور سراسری و تراز های پایین تر از آن می شوند رتبه های بعدی.

به همین سادگی رتبه هر کسی در کنکور سراسری پس از محاسبه تراز یا نمره کلش به دست می آید . پس از آنکه رتبه کل یا کشوری هر دانش اموز به دست آمد در گام بعدی دانش آموزان را در سهمیه خودشان نیز دسته بندی می کنند و اینچنین رتبه در سهمیه برای هر دانش آموز محاسبه می شود.

تجربه ما در سال های قبل نشان می دهد که تراز نفرات برتر کنکور سراسری حدودا بین 12000 و 13000 است. تراز رتیه های زیر 1000 در هر سهمیه حدودا بالای 10000 و تراز رتبه های زیر 10000 سهمیه حدودا بالای 6500 است.

اما ما در قسمت دوم کارنامه چه چیزهایی مشاهده می کنیم؟

در ردیف اول درصد تاثیر سوابق تحصیلی را مشاهده می کنیم که مستقیما درارتباط با دیپلم دانش آموز و گروه آموزشی ای است که دانش آموز در آن کنکور داده است . اگر دانش آموز در رشته ای که دیپلم گرفته است کنکور بدهد تاثیر سوابق تحصیلی 25 درصد و اگر در رشته دیگری کنکور بدهد این درصد پایین تر است . برای هر رشته توضیحات درصد سوابق تحصیلی در دفترچه ثبت نام کنکور سراسری آورده شده است.

در ردیف دوم رتبه دانش آموز در سهمیه آورده شده است که در واقع در ابتدا رتبه کشوری هر دانش آموزی از روی نمره کل یا ترازش به دست آمده است و پس از آن دانش آموزان را در سهمیه خودشان قرار داده و از روی رتبه کشوری شان مجددا رتبه گذاری کرده اند.

در ردیف سوم رتبه کشوری داده شده است که این رتبه از روی تراز یا نمره کل به دست امده است.

 و در ردیف چهارم نمره کل نهایی یا همان تراز امده است که اعداد ردیف های دوم و سوم تابعی از همین نمره کل است.

اما سوال بزرگی که اینجا مطرح می شود دسته بندی ستون های این جدول است. معنی زیرگروه ها چیست؟ چرا نمره کل ، رتبه کشوری و رتبه در سهمیه ما در هر زیرگروه با زیرگروه دیگری متفاوت است ؟

اگر به دفترچه اولیه سازمان سنجش مشاهده می کنید که در هر گروه آموزشی ( مثل ریاضی فیزیک، تجربی و .... ) چندین زیرگروه وجود دارد و هر زیرگروه شامل رشته های مشخصی است که این رشته های در زیرگروه های مختلف یا یکدیگر هم پوشانی ندارند یعنی هر رشته ای "فقط و فقط" در داخل یک زیرگروه است. همچنین ضرایب دروسی که در کنکور سراسری می آید در هر زیرگروه با زیرگروه دیگری متفاوت است. یکی از شاخص ترین این تفاوت ها "صفر" بودن ضریب زمین شناسی در زیرگروه یک تجربی است که چون بیشتر رشته های خوب رشته تجربی در این زیرگروه است پس عملا بیشتر دانش آموزان رشته تجربی این درس را رها می کنند.

به دلیل متفاوت بودن ضریب هر درس در هر زیرگروه پس نمره کلی که محاسبه می شود در هر زیرگروه با زیرگروه دیگر متفاوت است. اگر به یاد داشته باشید در بالا گفتیم که نمره نهایی شما میانگین وزنی نمره شما در هر درس است یعنی نمره هر درستان را در ضریبش می کنند و بر مجموع ضرایب تقسیم می کنند بنابراین چون ضرایب در هر زیرگروه متفاوت است پس نمره کل نهایی و به تبع آن رتبه کشوری در هر زیرگروه و رتبه سهمیه در هر زیرگروه متفاوت خواهد شد.

اهمیت وافر رتبه در زیرگروه در نحوه چینش انتخاب ها  است که به وقتش آن را نیز توضیح خواهیم داد.

قسمت سوم :

در این قسمت دانش آموز می تواند متوجه شود که در انتخاب چه "دانشگاه" هایی مجاز شده است. تاکیدمان روی کلمه "دانشگاه" از این روست که شما در نهایت باید لیستی از "رشته محل" های انتخابی تان را وارد سایت سازمان سنجش کنید. یعنی مثلا انتخاب اول شما رشته x در دانشگاه y است. تا وقتی که شما در دانشگاه  y مجاز نشده باشید حق انتخاب رشته x در ان دانشگاه را ندارید پس از طریق این قسمت می توانید متوجه شوید در چه مجموعه از دانشگاه ها مجاز به "انتخاب رشته" شده اید. در ادامه نحوه مجاز شدن در هر یک از این دانشگاه ها را توضیح خواهیم داد.

روزانه و نوبت دوم :

حدودا 60 درصد از شرکت کنندگان برتر هر رشته برای انتخاب دانشگاه های روزانه و نوبت دوم (یا همان شبانه) مجاز به انتخاب رشته می شوند. ( این عدد در رشته های انسانی و ریاضی تا 90 درصد هم بالا می رود ) بنابراین برای اینکه مجاز به انتخاب رشته در دانشگاه های روزانه یا شبانه شوید در کنکور ریاضی و انسانی حدودا باید رتبه کشوری تان کمتر از 120000 و در کنکور تجربی حدودا کمتر از 250000 کشوری شده باشید.

نیمه حضوری، مجازی و پردیس های خودگردان :

رتبه مجاز شدن در این دانشگاه ها نیز حدودا با رتیه مجاز شدن در روزانه و نوبت دوم برابر است و تفاوت فاحشی ندارد.

ویژه فرهنگیان :

مجاز شدن برای این انتخاب صرفا برای کسانی است که در ثبت نام اولیه کنکور سراسری خود را شاغل رسمی یا پیمانی در آموزش و پرورش معرفی کرده باشند. دقت کنید مجاز شدن در این گونه دانشگاه ها با مجاز شدن برای مراکز تربیت معلم متفاوت است.

دانشگاه فرهنگیان( مراکز تربیت معلم سابق ) :

مجاز شدن برای این دانشگاه ها یعنی می توانید دانشگاه های تربیت معلم را در انتخاب های خود بیاورید. مجاز شدن در این دانشگاه ها سه شرط اصلی دارد :

1) حداکثر سن 22 سال ( تا 1 مهر ) 2) معدل سه سال دیپلم بالاتر از 15 باشد  3) نمره کل دانش آموز بالاتر از 6500 باشد

اگر شما این سه شرط را داشته باشید سیستم بصورت خودکار شما را برای مراکز تربیت معلم یا همان دانشگاه های فرهنگیان مجاز به انتخاب رشته می کند و نیازی به اعلام علاقه مندی در جای خاصی نیست.

رشته های پیام نور و غیر انتفاعی (پذیرش بر اساس کنکور و سوابق تحصیلی) :

اگر مایل به انتخاب رشته های دانشگاه های پیام نور و غیر انتفاعی در انتخاب رشته خود هستید صرفا کافیست کارت اعتباری این دانشگاه ها را تهیه کرده باشید. این کارت را هم می توانستید در زمان ثبت نام کنکور تهیه کنید و اگر هم به هر دلیلی قبلا این کارت را تهیه نکرده اید می توانید هنگام انتخاب رشته نیز کارت علاقه مندی به شرکت در دانشگاه های پیام نور و غیرانتفاعی را تهیه کنید.

قسمت چهارم :

این قسمت حاوی خلاصه ای از اطلاعات مهم در سه قسمت قبلی است که همانطور که مشاهده می کنید ماکزیمم نمره زیرگروه ها را آورده است که از قسمت شماره دو به دست امده است. رتبه کل در سهمیه و رتبه کشوری نیز از میانگین گرفتن رتبه در زیرگروه های مختلف به دست آمده است. اخرین رتبه مجاز در سهمیه در دوره های روزانه و نوبت دوم علاوه بر جنبه اطلاع رسانی به نظر بنده می تواند آمار خوبی جهت درک شانس قبولی شما باشد.

این جمله را به این علت گفتم که معمولا رتبه آخرین نفر مجاز به انتخاب رشته در دوره های روزانه و نوبت دوم را بر مبنای سه برابری به دست می آورند. یعنی ظرفیت کل صندلی های خالی برای هر منطقه را به دست می آورند و ان را ضرب در عددی حدودا برابر با 3 می کنند. علت این سه برابری اعلام ظرفیت این است که اگر در بین رتبه های خوب کسی نخواست انتخاب رشته نکند فرصت برای دیگران باشد که جای او را پر کنند و به گونه ای با این کار می خواهند فرصت را در اختیار عده ای بیشتر از ظرفیت قرار دهند که درصورت انصراف عده ای از مجازین از انتخاب رشته ظرفیت دانشگاه های روزانه توسط عده دیگری پر شود و کار ترجیحا به تکمیل ظرفیت نکشد.

پس هرچقدر فاصله رتبه شما با آخرین رتیه قبولی در سهمیه تان بیشتر باشد شانس قبولی شما نیز بیشتر است.

ü     نقش سهمیه ها در انتخاب رشته

ساده ترین و پرجمعیت ترین سهمیه در کنکور سهمیه مناطق است. دانش آموزان با توجه به شهری که سه سال آخر دبیرستان را در آن گذرانده اند به سه منطقه 1، 2 و 3 تقسیم بندی می شوند. ملاک این دسته بندی دسترسی دانش آموزان این مناطق به امکانات آموزشی است. به گونه ای که فرض بر این گرفته شده که داوطلبان شهرهای بزرگ از امکانات آموزشی بیشتری بهره گرفته اند. بنابراین داوطلبان شهرهای بزرگ عمدتا در سهمیه منطقه 1 به حساب می آیند. شهرهای کوچک و همه روستاها به دلیل صعوبت دسترسی به امکانت آموزشی در سهمیه منطقه 3 دسته بندی می شوند و هر شهری که دسترسی اش به امکانات آموزشی نه به آسانی دانش آموزان منطقه 1 و نه به سختی دانش آموزان منطقه 3 باشد در منطقه 2 سهمیه بندی می شوند.

به جرئت می توانم بگویم بیش از 95 درصد شرکت کنندگان هر گروه آموزشی در هر سال در این سه منطقه دسته بندی می شوند. این سهمیه ها خیلی در قبولی در دانشگاه ها تاثیر دارد به گونه ای که به هیچ وجه برای سازمان سنجش رتبه کشوری شما مهم نیست و در هر گونه پذیرشی صرفا رتبه سهمیه شما مهم است و لاغیر.

پس از سهمیه مناطق 3گانه پرجمعیت ترین و موثرترین سهمیه، سهمیه ایثارگران و جانبازان است. درمورد این سهمیه ابهامات خیلی زیادی وجود دارد که در این مقاله سعی کرده ایم خیلی از این ابهامات را شفاف سازی کنیم. لازم به ذکر است تمامی اطلاعاتی که در این قسمت آورده شده است از دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری استخراج گردیده است و کاملا مستند است.

طبق قانون 25 درصد از ظرفیت هر کدرشته محل مخصوص داوطبان سهمیه ایثارگران است. یعنی مثلا اگر در رشته ای ظرفیت دانشگاه های دولتی روزانه 42000 نفر باشد پس 25 درصد آن یعنی حدود 10500نفر از این ظرفیت مخصوص داوطلبان سهمیه ایثارگران است. این امار وقتی به چشم می آید که بدانیم تنها حدود 3 الی 4 درصد شرکت کنندگان کنکور سراسری حائز این سهمیه هستند . پس متوجه می شویم که داوطلبان این سهمیه خیلی راحت تر از سایر سهمیه ها امکان قبولی در دانشگاه را دارند به شرطی که انتخاب رشته منطقی ای انجام دهند و همه نکاتی که ذکر شده و خواهد شد را رعایت نمایند. از کنکور 96 ، 5 درصد ظرفیت هم برای فرزندان جانبازان زیر 25 درصد و ایثارگران با حداقل 6 ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه درنظر گرفته شده است که مجموعا ظرفیت سهمیه ایثارگران را به 30 درصد افزایش داده است . برای کسب اطلاعات بیشتر مقالات تاثیر سهمیه 25 درصدی ایثارگران و مقاله تاثیر سهمیه 5 درصدی ایثارگران را مطالعه کنید .

اما سوال مهمی که باید از خود بپرسیم این است که آیا هر کسی که در این سهمیه است و با هر ترازی که به دست آورده می تواند در دانشگاه قبول شود؟

پاسخ خیر است . شرط سازمان سنجش برای قبولی داوطلبان این سهمیه در دانشگاه ها این است که برای هر رشته محلی که خواهان آن هستند حتی اگر ظرفیت خالی باشد باید حتما حداقل 70 درصد تراز اخرین نفر قبولی در آن رشته محل را کسب کنند. فکر می کنیم بد نباشد با ذکر یک مثال برای داوطلبانی که حائز این سهمیه هستند روشن کنیم که چگونه می توان از این تخفیف سازمان سنجش بهره برد.

تراز رتبه های دورقمی کشوری کنکور سراسری حدودا 12000 است. با یک رتبه دورقمی می توان پزشکی یا دندانپزشکی یا داروسازی دانشگاه تهران قبول شد. حال 70 درصد 12000 را حساب می کنیم که می شود 8400  . رتبه متناسب با این تراز می شود حدودا 22000 کشوری. یعنی کسی که رتبه اش 22000 کشوری است می تواند از دانشگاهی بهره مند شود که یک رتبه زیر 100 کشوری می تواند قبول شود .

البته این اتفاق زمانی رخ می دهد که در سهمیه ایثارگران رتبه های بهتر از 22000 کشوری موجود نباشد که ظرفیت را تکمیل کنند . درواقع 70 درصدی که سازمان سنجش برای رشته های پزشکی و پیراپزشکی تعیین کرده است حداقل امتیاز ممکن را خاطرنشان می کند. یعنی ممکن است آنقدر در سهمیه ایثارگران داوطلب با تراز خوب داشته باشیم که برای آن داوطلبی که رتبه 22000 کشوری و 70 درصد تراز آخرین نفر قبولی در دانشگاه علوم پزشکی تهران را کسب کرده در دانشگاه تهران جایی نباشد یا حالت دیگر اینکه ممکن است رتبه 1 سهمیه ایثارگر بشود رتبه 50000 کشوری و با وجود اینکه در سهمیه خودشان رتبه 1 شده ولی چون ترازش از 70 درصد آخرین تراز قبولی رشته های پزشکی دانشگاه تهران کمتر شده نتواند از ظرفیتی که برایش در دانشگاه تهران باز است استفاده کند.

خیلی خلاصه وار بخواهم شانس قبولی این داوطلبان را توضیح دهیم اینگونه است :

اگر داوطلبی که رشته اش تجربی و سهمیه اش ایثارگران است در زیرگروه 1 تراز بالاتر از 5000 کسب کند (یعنی رتبه کشوری حدودا 190 الی 200 هزار شده باشد ) حتما در یک رشته پیراپزشکی در یک دانشگاه دولتی یا آزاد قبول می شود.

داوطلبی که رشته اش ریاضی یا انسانی یا هنر یا زبان است نیز به احتمال بالای 95 درصد با هر رتبه ای در یک دانشگاه دولتی قبول می شوند. کیفیت رشته قبولی وابسته به ترازی است که داوطلب کسب می کند.

سایر سهمیه هایی که در کنکور سراسری موجود است به شرح زیر است :

سهمیه بهیاران : 5 درصد از ظرفیت رشته پرستاری در هر دانشگاه به بهیاران با حداقل 5 سال سابقه کار

سهمیه کارمندان : حدود 10درصد از ظرفیت دانشگاه های شبانه به کارمندان وزارت علوم و کارمندان دانشگاه ها که بومی استان هستند تعلق دارد.

v    نکته خیلی مهم :

دقت کنید که تا اینجای کار  تمام صحبت هایمان در مورد سهمیه های مختلف در کنکور سراسری و امتیازاتی بود که به هرکدام تعلق می گرفت. ما فعلا در مورد بومی گزینی هیچ صحبتی نکرده ایم. اطلاع از بومی گزینی و چگونگی تاثیر بومی گزینی در انتخاب رشته سهم بسزایی در قبولی دارد.

دسته بندی رشته های تحصیلی با معیار بومی

هر رشته تحصیلی را با توجه به پراکندگی آن در دانشگاه های سراسر کشور در یکی از چهار مجموعه زیر دسته بندی می کنند:

استانی ؛ ناحیه ای ؛ قطبی و کشوری

اما هر کدام از این دسته بندی ها به چه رشته هایی اشاره می کند ؟

اگر رشته ای در دانشگاه های همه استان های کشور موجود باشد گزینش آن رشته استانی می شود.

اگر فقط در دانشگاه یک استان از چند استان همجوار رشته ای موجود باشد گزینش آن رشته ناحیه ای است.

اگر فقط در دانشگاه یک ناحیه از دو ناحیه همجوار رشته ای موجود باشد گزینش آن رشته قطبی می شود.

اگر توزیع یک رشته در دانشگاه های کشور حتی در استان های یک قطب هم نگنجد یعنی یک قطب داشته باشیم که یک رشته ای را در دانشگاه های هیچ کدام از استان هایش نداشته باشد یا توزیع یک رشته ای در قطب های مختلف کشور ناهمگون باشد گزینش آن رشته کشوری است.

خب پس تا اینجا فهمیدیم که هر رشته ای با توجه به توزیع آن رشته در دانشگاه های استان های مختلف کشور در یکی از مجموعه های استانی، ناحیه ای، قطبی و یا کشوری جای می گیرد. اینکه از کجا بفهمیم هر رشته ای در کدام مجموعه جا گرفته کافیست رجوع کنید به صفحات اول قسمت دوم دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری. چون تعداد رشته های در گروه های آموزشی خیلی زیاد است از آوردن همه رشته ها صرف نظر کردیم ولی فقط با آوردن تصویر چند رشته به شما می گوییم که کجا باید دنبال این اطلاعات بگردید.

حال دیگر زمان آن رسیده است که به این سوال اساسی پاسخ دهیم :

بومی گزینی چگونه و با چه مکانیزمی انجام می شود :

برای اینکه سهمیه دانش آموزان برای مناطق بوم خودشان ( یعنی جاهایی که در آن بومی به حساب می آیند ) را شرح دهیم قبلش باید سهمیه 20 درصد جانبازان و ایثارگران را کم کنیم. یعنی سر و کار ما برای دانش آموزان مناطق سه گانه تنها با 80 درصد ظرفیت دانشگاه ها است.  این 80 درصد باقیمانده طبق توضیحات زیر بین شهرها و استان های مختلف کشور توزیع می شود :

رشته های کشوری :

پذیرش در این استان ها بومی نیست و به نسبت شرکت کنندگان کنکور سراسری ظرفیت بین سهمیه مناطق مختلف تقسیم می شود. یعنی اگر برای رشته مهندسی شیمی دانشگاه امیرکبیر (این رشته گزینش کشوری دارد) 100 نفر ظرفیت طبق دفترچه وجود داشته باشد 20 درصد آن برای سهمیه ایثارگران و جانبازان کنار گذاشته می شود و می ماند 80 نفر ظرفیت. حال اگر فرض کنیم تعداد شرکت کنندگان کنکور در منطقه 1 رشته ریاضی 30 درصد کل شرکت کنندگان کنکور باشد پس 24 نفر از ظرفیت رشته مخصوص دانش آموزان منطقه 1 است و بین آنها تقسیم می شود. برای سایر مناطق نیز با توجه به سهمشان از کل شرکت کنندگان کنکور می توان چنین فرمولی را تعمیم داد.

رشته های قطبی ، ناحیه ای و استانی :

این رشته محل ها پذیرش بومی دارند یعنی پس از کسر 20 درصد برای سهمیه ایثارگران و جانبازان، حدود 20 درصد از ظرفیت باقیمانده به داوطلبان آزاد ( غیر بومی یا همان داوطلبان سایر استان ها ، ناحیه ها یا قطب ها) تعلق می گیرد و باقی سهمیه به دانش آموزان آن بوم (استان، ناحیه و یا قطب ) تعلق می گیرد. نسبت ظرفیت برای هر منطقه در هر بوم نیز به نسبت شرکت کنندگان آن منطقه در کنکور سراسری است.

یعنی مثلا اگر برای رشته مهندسی عمران دانشگاه امیرکبیر ( این رشته گزینش ناحیه ای دارد ) 100 نفر ظرفیت داشته باشیم 30 نفر آن مخصوص سهمیه جانباز و ایثارگران است. می ماند 75 نفر . از این 75 نفر حدود 20 درصد برای داوطلبان غیر بومی (در اینجا می شود غیر ناحیه ای) است که می شود 16 نفر. ظرفیت باقیمانده 64 نفر است که تعلق می گیرد به داوطلبان آن بوم. نسبت تعلق این 64 نفر به سهمیه های مناطق سه گانه نیز اینگونه است که مثلا اگر مثل مثال بالا داوطلبان منطقه 1 حدود 30 درصد از کل شرکت کنندگان کنکور سراسری را تشکیل بدهند از این 64 نفر حدود 20 نفر ظرفیت تعلق می گیرد به داوطلبان منطقه 1 که حتما در آن ناحیه بومی باشند.

استان بومی هر دانش آموز در داخل کارنامه مشخص شده است.

ü     دانشگاه های دولتی روزانه

معمولا دانشگاه های دولتی روزانه را با چند ویژگی اساسی می شناسند. کیفیت بالا، ورودی دشوار و تحصیل رایگان.

دانشگاه های دولتی از طریق وزارت علوم بودجه خود را تامین می کنند. بنابراین برای تحصیل هیچ هزینه ای از دانشجویان طلب نمی کنند. معمولا تاکنون به این شکل بوده که بهترین اساتید هر شهری در دانشگاه های دولتی تدریس می کنند و معمولا کیفیت این دانشگاه ها زبانزد است.

هر دانشگاهی یک سری از رشته ها را تدریس می کند و معمولا این رشته ها ثابتند مگر اینکه بعد از چندین سال دانشگاهی رشته جدیدی را تاسیس کند. برای هریک از این رشته ها با توجه به درخواستی که رئیس دانشکده به رئیس دانشگاه و رئیس دانشگاه به وزارت علوم اعلام می کند و وزارت علوم با توجه به سیاست های کشوری در افزایش یا کاهش ظرفیت ها، لیست ظرفیت های هر دانشگاه را به سازمان سنجش اعلام می کند.

اما نکته ای که خیلی مهم است کیفیت دانشگاه های دولتی شهرستان ها و اعتبارشان نسبت به دانشگاه های تهران است. معمولا همه دانش آموزان دانشگاه های دولتی تهران را با کیفیت تر از همه دانشگاه های ایران می دانند و منتهای آرزویشان این است که در این دانشگاه ها تحصیل کنند اما آیا واقعا چنین چیزی صحیح است؟ یعنی واقعا همه دانشگاه های تهران از همه دانشگاه های شهرستان علی الخصوص در همه رشته ها بهترند؟

برای پاسخ به این سوال به جای اینکه تک تک دانشگاه ها را زیر ذره بین ببریم و در تک تک رشته ها با هم مقایسه کنیم (که عملا امری ناممکن است ) برای مقایسه راهی عمومی را به شما معرفی می کنیم.

هر رشته تحصیلی در هر دانشگاهی در یک دانشکده تدریس می شود. آن چیزی که نمایانگر قدرت علمی آن دانشکده است تعداد هیئت علمی دانشکده در درجه اول و در درجه دوم تعداد "استاد تمام" های آن دانشکده است. پس اگر بین سطح علمی یک رشته در دو دانشگاه مختلف شک کردید بهترین راه به نظر ما مراجعه به سایت دانشکده ها و مقایسه هیئت علمی دو دانشکده است. حتما تعداد "استاد تمام" ها را در دو دانشکده با هم مقایسه کنید اما عموما دانشکده ای که هیئت علمی بیشتری داشته باشد تعداد استاد تمام هایش نیز بیشتر است.

یادمان باشد چون دانشگاه های دولتی با محدودیت ظرفیت مواجه هستند و خیلی ها تمام خواسته شان این است که در یک دانشگاه دولتی قبول شوند اگر در یک دانشگاه دولتی روزانه قبول شویم و انصراف از تحصیل دهیم و یا به هردلیلی از ثبت نام امتناع ورزیم محرویت یک ساله از کنکور سراسری گریبان مارا خواهد گرفت یعنی سال بعد از شرکت در کنکور سراسری محرومیم و در واقع دوسال عقب می افتیم.

نکته ای که در آینده و در نحوه چینش انتخاب ها خیلی به آن اشاره خواهم کرد این است که علی رغم بزرگ بودن نام یک سری از دانشگاه ها در داخل و خارج کشور، ما به هیج وجه نباید گول اسم دانشگاه را بخوریم و راضی شویم در یک رشته ای که به ان علاقه ای نداریم حتی اگر در یک دانشگاه بزرگ باشد تحصیل کنیم. زیرا این دانشگاه ها برای رشته های پزشکی حداکثر 7 سال و سایر رشته ها جداکثر 4 سال به ما وفا خواهد کرد و پس از آن ماییم و رشته ای که از آن خوشمان نمی آید و 4سال زمانی که به خاطرش هدر داده ایم و یک عمر روبه رو ...

درضمن دانشگاه دولتی به ازای این تحصیل رایگان در همان ابتدای تحصیل از شما تعهد می گیرد که پس از پایان تحصیلاتتان به مدت یک برابر زمان تحصیل در داخل کشور مشغول فعالیت شده و خدمت کنید. این تعهد به خدمت فقط زمانی مشکل ساز می شود که دانشجو بعد از اتمام تحصیلاتش برای ادامه تحصیل در مقطع بعدی خواهان خروج از کشور باشد. در این موارد فارغ التحصیلان دانشگاه های دولتی باید با پرداخت هزینه معادل این چند سال تحصیل رایگان، به اصطلاح مدرک خود را آزاد کنند. وگرنه اگر پس از پایان تحصیلات بخواهید در ایران بمانید ( حال چه از مدرک خود برای اشتغال استفاده کنید چه نکنید) هیچ هزینه و تعهدی برای شما وجود نخواهد داشت.

در مجموع می خواهیم بگوییم دانشگاه های دولتی از لحاظ امکانات آموزشی و کیفیت نسبت به همه دانشگاه های دیگر ( در شهر خودشان ) بهترند و مطمئنا برای دانش آموزانی که رتبه های برتر را در کنکور سراسری کسب می کنند انتخابی بهتر از دانشگاه های دولتی نمی توان یافت. اما برای رتبه ها پایین تر حتما از یک مشاور مورد اعتماد مشورت بگیرید که خدای ناکرده به دلیل همین کیفیت بالای دانشگاه دولتی اهمیت رشته مورد علاقه را فراموش کنیم.

ü     دانشگاه های دولتی شبانه ( نوبت دوم )

تمام تعاریفی که برای دانشگاه های دولتی کردیم عینا برای دانشگاه های دولتی شبانه نیز صدق می کند مگر با این تفاوت ها :

1-    در دانشگاه های دولتی از دانشحویان برای هر ترم و هر واحد درسی هزینه ای اخذ می شود.  برای اطلاع از شهریه دانشگاه شبانه کلیک کنید .

2-    ظرفیت دانشگاه های شبانه حدود 25 درصد ظرفیت دانشگاه های روزانه است پس محدودیت ظرفیت در دوره شبانه از روزانه نیز بیشتر است.

3-    تعهد به خدمت از دانشجویان شبانه گرفته نمی شود زیرا تحصیل آنان رایگان نیست. بنابراین بعد از اتمام تحصیلشان در دانشگاه های دولتی در حالت شبانه بدون پرداخت هیچ هزینه ای می توانند مدرکشان را آزاد کنند و از کشور خارج شوند.

4-    امکانات رفاهی به دانشجویان شبانه تعلق نمی گیرد مانند خوابگاه و وام دانشجویی. البته اگر دانشگاه از لحاظ خوابگاه محدودیتی نداشته باشد دیده شده است که به دانشجویان شبانه ( با اخذ هزینه ای بیشتر از دانشجویان روزانه) خوابگاه اعطا شده است. از لحاظ بهره مندی از امکانات تغذیه هم دانشگاه به دانشگاه متفاوت است. بعضی دانشگاه ها تفاوتی بین روزانه و شبانه درمورد هزینه غذا قائل نمی شوند و بعضی از دانشگاه ها هزینه بیشتری برای امکانات تغذیه دریافت می کنند.

در سایر موارد دانشگاه های شبانه عینا مشابه روزانه است و دانشجویان شبانه در کنار دانشجویان روزانه تحصیل می کنند و از لحاظ بهره مندی از امکانات علمی هیچ تفاوتی با دانشجویان روزانه ندارند.

 یک تصور غلط در جامعه وجود دارد که زمان برگزاری کلاس های شبانه در ساعات انتهایی روز است! چنین تصوری کاملا اشتباه است و از لحاظ زمان برگزاری کلاس ها و اساتیدی که تدریس می کنند هیچ تفاوتی بین روزانه و شبانه وجود ندارد و اگر بخواهیم در یک جمله شباهت روزانه و شبانه را خلاصه کنیم باید بگوییم دانشجویان شبانه دقیقا سرکلاس هایی می نشینند که دانشجویان روزانه هم حضور دارد به شکلی که شاید شما هیچ وقت متوجه نشوید که هم کلاسی تان روزانه است یا شبانه (فقط برروی کارت دانشجویی روزانه یا شبانه بودن درج می شود).

ü     دانشگاه های پردیس های خودگردان

پردیس های خود گردان یا همان پردیس های بین المللی سابق در واقع شعباتی از دانشگاه های دولتی هستند که طبق مجوزی که از مجلس شورای اسلامی برای دانشگاه های دولتی گرفته شده است برخی از دانشگاه های دولتی می توانند با احداث شعباتی دیگر از دانشگاه با نام پردیس خودگردان همان دانشگاه اقدام به پذیرش دانشجو در ظرفیت مازاد خود کنند.

تا سال 92 قبولی در دانشگاه های پردیس های خودگردان بصورت نیمه متمرکز بود. یعنی در ابتدا سه برابر ظرفیت هر رشته محل به مصاحبه دعوت می شدند و پس از انجام مصاحبه و به شرط تسلط بر زبان انگلیسی قبولی قطعی شده و می توانستند به تحصیل ادامه دهند که از سال 93 این دانشگاه ها از نیمه متمرکز به متمرکز تغییر بافتند و قبولی در این دانشگاه ها تک مرحله ای و صرفا با اعلام سازمان سنجش صورت می پذیرفت. یعنی مانند دانشگاه های دیگر در شهریور ماه در اعلام نتایج نهایی سازمان سنجش مشخص می شود که دانش اموزی در پردیس های خودگردان ( به شرط انتخاب ) قبول شده است یا نه، و دیگر شرط مصاحبه حذف شد.

توجه : در زیر اطلاعات مهمی را درمورد پردیس های خودگردان آورده ایم که همگی از دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری سال 93 استخراج شده اند و ممکن است در کنکور امسال تغییرات داشته باشند.

بزرگ ترین تاثیر پردیس های خودگردان را در انتخاب رشته دانش اموزان تجربی مشاهده می کنیم. زیرا در کنکور انسانی تنها دانشگاه تهران و دانشگاه زابل و در کنکور ریاضی هم تنها دانشگاه تهران ، امیرکبیر و دانشگاه صنعتی شریف در پردیس های خودگردانشان دانشجو می گیرند. بنابراین عملا  چون ظرفیت این دو دانشگاه زیادی را به خود اختصاص نداده اند پس تاثیر چندانی در قبولی داوطلبان ندارد.

نکته : این قسمت حاوی اطلاعات تکمیلی مربوط به داوطلبان کنکور تجربی است. بنابراین داوطلبان سایر گروه های آموزشی می توانند ادامه مقاله را از قسمت " معرفی دانشگاه ها و موسسات غیرانتفاعی" مطالعه کنند.

اما در کنکور تجربی تاثیر پردیس های خودگردان قابل ملاحظه است. زیرا اولا دانشگاه های دولتی زیادی اقدام به احداث پردیس خودگردان نموده اند ( که در زیر اسامی شان و لیست رشته هایشان) را می آوریم و همچنین اکثر این پردیس ها یا حداقل یکی از سه رشته اصلی تجربی ( پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی) را دارند و بعضی ها  یک یا چندتا  از رشته های پیراپزشکی پرطرفدار را دارند. در ادامه نام تعدادی از دانشگاه ها و رشته های موجود در پردیس های خودگردان را آورده ایم . دقت داشته باشید این جدول کامل نیست و هرساله به لیست رشته های پردیس های خودگردان اضافه یا گاها کم می شود.

ظرفیت پردیس های خودگردان در کنکور 95 به تعداد 1982 نفر بود که چون همه این 1982 ظرفیت برای تاپ ترین رشته های تجربی است عددی خیره کننده است. نکته جالب توجه دیگر این است که همه رشته هایی که در پردیس های خودگردان تدریس می شود گزینش کشوری دارند یعنی از سهمیه بومی نیز خبری نیست و سهم یک دانش آموز از دانشگاه یک شهر دیگر همان مقداریست که از دانشگاه شهر خودش سهم می برد.

نکته قابل توجه دیگر این است که همه پردیس های خودگردان در همان استانی واقع است که دانشگاه علوم پزشکی هم نامش واقع است. یعنی مثلا پردیس خودگردان دانشگاه علوم پزشکی گیلان در همان استان گیلان واقع است . اگر محل برگزاری کلاس های پردیس خودگردان یک دانشگاه با استانی که دانشگاه علوم پزشکی آن دانشگاه آنجا واقع است تفاوت کند ، این موضوع در دفترچه درج می شود . مانند بعضی رشته محل های پردیس خودگردان دانشگاه علوم پزشکی تهران که در کیش برگزار می گردد . دقت داشته باشید پیش از انتخاب پردیس های خودگردان ، از شهریه آن مطلع شوید . برای اطلاع از شهریه پردیس خودگردان کلیک کنید .
در صورت انصراف دانشجويان از تحصيل در پرديس هاي خودگردان و يا ظرفيت مازاد پس از ثبت نام و شروع به تحصيل، دانشگاه ها مبالغي را به عنوان خسارت از فراگيران دريافت خواهند کرد که مبلغ خسارت بر اساس مصوبه هيأت امناي دانشگاه مربوطه است. پس حتما قبل از انتخاب پردیس های خودگردان در لیست انتخاب رشته تان به این اعداد توجه کنید و با خانواده خود مشورت کنید تا خدای ناکرده شانس قبولی در دانشگاه های دیگر را بخاطر نشناختن این دانشگاه ها و هزینه هایشان از دست ندهید.

جمع بندی انتخاب پردیس های پردیس های خودگردان :

اگر در پرداخت هزینه این دانشگاه ها مشکلی ندارید اصلا نیازی به شک کردن نیست. زیرا اولا فاصله رتبه قبولی کشوری در دانشگاه علوم پزشکی x در رشته  y در دوره روزانه با رتبه قبولی کشوری پردیس خودگردان همان دانشگاه خیلی کم است ( در حد 2000 الی 7000 در رشته تجربی و 5000 الی 15000 در رشته های انسانی و ریاضی ) . پس تصور نکنید سطح علمی داوطلبانی که دانشجوی پردیس های خودگردان می شوند پایین است. همچنین مدرک صادره این دانشگاه ها با مدرک صادره از دانشگاه های دولتی هیج تفاوتی ندارد ( واژه "پردیس خودگردان" در دانشنامه دانشجویان این دانشگاه ها درج می شود ولی این واژه هیج تاثیری در اعتبار این مدارک ندارد).

برای تحصیل در پردیس های خودگردان تعهدی برای خدمت گرفته نمی شود زیرا در طول تحصیل هزینه آن از شما اخذ می شود.

ü     دانشگاه ها و موسسات غیرانتفاعی

همین ابتدای کار می خواهیم باور غلطی را که چندین سال است در ذهن مردم جای گرفته است از بین ببریم. دانشگاه ها و موسسات غیردولتی به هیچ وجه زیرنظر دانشگاه های دولتی نیستند و خود از طریق دیگری از وزارت علوم مجوز فعالیت گرفته اند و اقدام به پذیرش دانشجو می کنند. در واقع نکته کلیدی در مورد "معتبر بودن" این دانشگاه ها همین است که مجوز فعالیتشان را از وزارت علوم گرفته اند. درست مثل دانشگاه های دولتی ، آزاد پیام نور و یا حتی علمی کاربردی. پس اول از همه باید این نکته غلط را از ذهنمان بیرون بیندازیم و بدانیم که دانشگاه ها و موسسات غیر انتفاعی هیچ گونه وابستگی ای به دانشگاه های دولتی ندارند.

برای تحصیل در این دانشگاه ها و موسسات باید شهریه پرداخت. پس جزو دانشگاه های پولی به حساب می آیند. برای اطلاع از شهریه دانشگاه غیرانتفاعی کلیک کنید .

اگر نگاهی به لیست دانشگاه های غیرانتفاعی کرده باشید شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که تفاوت بین دانشگاه های غیر انتفاعی و موسسات غیرانتفاعی است. فرق این دو در تعداد رشته هایی است که ارائه می دهند. دانشگاه های غیر انتفاعی تعداد رشته های خیلی بیشتری را نسبت به موسسات غیرانتفاعی ارائه می دهند و به قول معروف جامع تر هستند. البته چه در دانشگاه های غیرانتفاعی چه در موسسات غیرانتفاعی رشته های پزشکی و پیراپزشکی تدریس نمی شود و رشته های این دانشگاه به 5 دسته زیر تقسیم می شود :

فنی مهندسی، علوم پایه، علوم انسانی، کشاورزی و هنر

اما برویم به سراغ دیدگاه نقادانه.... موسسات غیر انتفاعی عموما نسبت به دانشگاه های دولتی کیفیت پایین تری را ارائه می دهند و در مقابل دانشگاه های غیرانتفاعی عموما کیفیتی درخور را از خود نشان داده اند. پس اگر کیفیت برایتان خیلی مهم است و به هردلیلی می خواهید تعدادی از دانشگاه ها و موسسات غیرانتفاعی را نیز انتخاب کنید حتما اولویت را به دانشگاه های غیرانتفاعی بدهید و پس از آن بروید به سراغ موسسات غیر انتفاعی. دانشگاه یا موسسه بودن یک غیر انتفاعی را می توان از اسم آن در دفترچه فهمید. تعداد دانشگاه های غیرانتفاعی خیلی کمتر از موسسات غیرانتفاعی است. دانشگاه غیرانتفاعی علم و فرهنگ، شمال آمل و سوره از نمونه های بارز دانشگاه های خوب غیرانتفاعی هستند. البته در بین موسسات غیرانتفاعی هم استثنائاتی وجود دارد که کیفیتشان واقعا مناسب است.

در موسسات و دانشگاه های غیرانتفاعی هم به دلیل اخذ شهریه دیگر تعهدی از شما برای خدمت گرفته نمی شود.

کلاس های دانشگاه ها و موسسات غیرانتفاعی معمولا 2 الی 4 روز در هفته هستند و تصور اینکه این دانشگاه ها کلاس برگزار نمی کنند و یا زمان برگزاری کلاس هایشان اخرهفته ها یا بعد از ظهرهاست تصور اشتباهیست.

دانشگاه های پیام نور

دانشگاه های پیام نور نیز مجوز خود را از وزات علوم اخذ کرده اند و هر ساله مانند دانشگاه ها و موسسات غیرانتفاعی در همه رشته ها غیراز رشته های پزشکی و پیراپزشکی پذیرش دانشجو دارند. ویژگی بارز دانشگاه های پیام نور کلاس های آن است که با توجه به آن چیزی که در اساسنامه آمده است حضور در کلاس های نظری ( تئوری) غیر ضروری است و دانشجو می تواند در این کلاس ها حضور نداشته باشد. هرچند در قسمت تذکرات ذکر شده است که بعضی دانشگاه ها برای همین کلاس های نظری جلسات رفع اشکال برگزار می کنند و حضور در این کلاس های رفع اشکال 6 نمره دارد و استاد می تواند به دلیل عدم حضور شما این 6 نمره را به شما ندهد. پس عملا غیبت در کلاس هایی بلامانع است که استاد آن درس از غیبت شما مطلع باشد و به این موضوع رضایت داده باشد.

اما برای همه کلاس های عملی کلاس درسی برگزار می شود. اگر دانشگاه پیام نور امکانات داشته باشد این کلاس های درسی را در دانشگاه های خودش برگزار می کند و اگر امکانات نداشته باشد در دانشگاه های با امکانات در مجاورش برگزار می کند. مثلا کلاس های تربیت بدنی دانشگاه پیام نور تهران مرکز در دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران برگزار می شود.

برای اطلاع از شهریه دانشگاه پیام نور کلیک کنید .

نکته خیلی مهم در مورد دانشگاه های پیام نور در مورد امتحانات آن است. همه امتحانات دانشگاه پیام نور به صورت هماهنگ کشوری است یعنی اگر شما در دانشگاه پیام نور تهران درس x را در ترم سال تحصیلی y بردارید دانشجوی همان درس x در همان سال تحصیلی y در دانشگاه پیام نور دانشگاه پیام نور زابل هم همان امتحانی را می دهد که شما در تهران می دهید. این موضوع عملا موجب شده که دانشجویان پیام نور از همان ترم اول مجبور به مطالعه خود کتاب درسی شوند و معمولا این اقدام باعث می شود فارغ التحصیلان دانشگاه های پیام نور در رشته های علوم انسانی اطلاعات خوبی با خود داشته باشند. درمورد اینکه چرا سایر رشته های تحصیلی دانشگاه پیام نور را در جمله قبلی خطاب قرار ندادیم هنگام بحث در مورد انتخاب دانشگاه مفصلا صحبت می کنیم.

لازم به ذکر است دانشگاه های پیام نور نیز به دلیل اخذ شهریه از دانشجویان خود، دیگر تعهدی بابت خدمت طلب نمی کنند.

ü     نحوه انتخاب رشته

همه این ها را گفتیم تا به شما شناختی نسبی داده باشیم برای انتخاب رشته. اما چه رشته ای؟ اصلا برای چه؟ جملاتی از این قبل کمابیش به گوش ما می خورد : خب همین که قبول شویم کافیست دیگر!!! چه اصراری است که حتما رشته ها را خوب بشناسیم و "انتخاب رشته" درستی انجام دهیم؟ من مطمئنم در همه رشته ها موفق می شوم! هرچند ما برای استفاده همه نرم افزار رایگان انتخاب رشته کنکور سراسری را ایجاد کرده ایم ولی مطالعه خطوط زیر را پیش از استفاده از نرم افزار انتخاب رشته کنکور سراسری هیوا , و مطالعه مقاله انتخاب رشته کنکور سراسری 99 توصیه می کنیم.

خب حالا آیا واقعا مسائل به همین شکلی است که بعضی ها می بینند؟ بیایید برای شما کمی مسئله را شفاف کنیم.

شما تا الان دیپلمه حساب می شوید. یعنی پیش دانشگاهیتان را اگر بگذاریم کنار اسم مدرک تحصیلی شما می شود دیپلم! اگر خواهان همین بودید که مطمئنا دیگر کنکور نمی دادید. چون کنکور دادید و الان در شرف انتخاب رشته هستید پس باید بدانید پس از اینکه در این رشته فارغ التحصیل شدید دیگر به شما نمی گویند دیپلمه. حتی برای کسی مهم نیست دیپلم چه رشته ای گرفته اید با چه معدلی. شاگرد اول مدرسه تان بودید یا شاگرد آخر ! شما را با مدرک دانشگاهی تان و معدل دانشگاهتان می شناسند. هیچوقت یک لیسانسه حسابداری را برای پزشک بیمارستان استخدام نمی کنند و یک دندانپزشک نیز برای تکنسین یک کارخانه صنعتی کاربردی ندارد!

همه این ها را گفتیم که به شما بگوییم اگر صرفا یک مدرک دانشگاهی نمی خواهید که قاب کنید و به دیوار آویزان کنید حتما باید به رشته تان علاقه مند باشید زیرا به قول استیوجابز "من آدم موفقی شدم زیرابه کارم عشق می ورزیدم". پس اگر می خواهید مدرک تان صرفا برای کلاس کارتان نباشد و مجبور نباشید بعد از حداقل 16 سال تحصیل به شغل پدری تان رو بیاورید و یا از طریق یک پارتی در جایی مشغول به کار شوید که هیچ ارتباطی با آنچه که در طول این سال ها خوانده اید نداشته باشد.

پس انتخاب رشته ای که به آن علاقه دارید مهم ترین قسمت کار شما است. شاید شما پیش بدترین و بی سوادترین مشاور انتخاب رشته بروید ولی اگر رشته مورد علاقه تان را که در واقع هیچ کسی غیر از خودتان نمی تواند کمک کند درست انتخاب کنید حتی اگر با توجه به رتبه قبولی تان در بدترین دانشگاه ممکن ولی در یک رشته مورد علاقه قبول شوید مطمئنا این شمایید که موفق خواهید بود نسبت به کسی که در بهترین دانشگاه قبول شده ولی رشته اش اورا خسته و ناامید می کند!

برای شناسایی رشته ها روش های مختلفی وجود دارد. اما برای شما می خواهیم پروسه جالبی ارائه دهیم که جایی تاکنون ندیده اید ولی یک پروسه کاملا ابداعی و شخصی است که بارها تست شده و کاملا جواب داده است.

در هر رشته ای یک سری مفاهیم و یک سری دروس و یا توانایی ها را باید حتما داشته باشید تا بتوانید در آن رشته موفق شوید. می توان از مطالعه دروسی که در آن رشته تدریس می شود به طور نسبی متوجه شوید کدام رشته ها به نظرتان برایتان جالب و کدام یک برایتان خسته کننده است. پس با مطالعه معرفی رشته های دانشگاهی می خواهیم که به دامنه ای از رشته ها برسید و به قول معروف یک مجموعه ای ایجاد کنید از رشته هایی که به آن خوشبین هستید. حال مرحله دوم که سخت است ولی باور کنید که لازم است. در این مرحله از شما می خواهیم برای شناخت آن رشته ها "فقط و فقط" با دانشجویان یا فارغ التحصیلان آن رشته صحبت کنید. چون هیچ کس به اندازه کسی که دانشجوی رشته ای است که ما به آن علاقه داریم نمی تواند ما را از "درون" آن رشته آگاه کند. انجام این کار در اولویت است یعنی خود ما هم اگر امکانش باشد همیشه سعی می کنیم در تیم مشاوره مان تنوعی از رشته های دانشگاهی مختلف را ایجاد کنیم که دانش آموزان بتوانند با این افراد برای شناخت بیشتر رشته های مورد علاقه شان مشورت کنند. اما اگر به هر دلیلی به چنین امکانی دسترسی نداشتیم یعنی یا در شهر کوچکی بودیم یا رشته مورد علاقه مان در شهرمان دانشجو نداشت حتما و حتما با مشاوری مشورت کنید که "واقعا" رشته های دانشگاهی را بشناسد. یکی از راه هایی که می توانید بفهمید مشاور انتخاب رشته شهرتان آدم مورد اعتمادی است یا نه این است که خودتان قبل از رفتن به نزد مشاور، معرفی رشته تان را بخوانید تا پس از صحبت با مشاور بفهمید آیا واقعا سواد کافی دارد یا خیر!

اگر  دقت کنید در تمام قسمت های این مقاله طولانی سعیمان بر این بود که همه جیز را خودمان به شما یاد بدهیم تا از هر کسی بی نیاز شوید. ولی باور کنید پروسه انتخاب رشته را هیچ کسی غیر از خودتان نمی تواد بهتان کمک کند. اینکه اینقدر روی این قضیه مصر هستیم فقط و فقط یک دلیل دارد. نمی خواهیم یک تحصیلکرده بیکار شوید!!! ارتباط بیکاری مستقیما با همین قضیه است. هروقت توانستید به ما ثابت کنید تمام فازغ التحصیلان رشته x بیکار سهستند از شما قبول می کنم که رشته x به درد نمی خورد! و همجین هر وقت توانستید به ما ثابت کنید که همه فارغ التحصیلان رشته y الان در کاری مرتبط با رشته شان مشغول به کار هستند ما قبول می کنیم که آن رشته بهترین است! حتی رشته هایی مثل پزشکی و یا دندانپزشکی (که هم دانشگاه های کمی در این رشته ها پذیرش دارند و هم رتبه های خیلی خوب به این  رشته ها می روند) نیز بیکار دارند چه برسد به سایر رشته ها. تنها دلیلی که باعث می شود کسی پس از حداقل 16 سال تحصیل در رشته و با مدرک کارشناسی در آن رشته بیکار می ماند یا سراغ کاری غیرمربوط به آن رشته می رود این است که از بودن در محیط آن رشته بیزار است و نمی تواند آن رشته را برای هر روز عمرش ادامه دهد. همه این ها را در یک جمله خلاصه می کنیم : به آن رشته علاقه ندارد!

البته و صد البته اگر عاشق یک رشته باشید ولی در آن رشته همت کافی نداشته باشید نیز موفق نمی شوید ولی مطمئنا کسی که به رشته ای علاقه دارد دنبال چیزهای جدید در آن رشته می رود و پس از همت در آن رشته بلاخره موفق می شود.

امیدوارم تا اینجا دلیل این همه اصرار ما در مورد "علاقه به رشته های دانشگاهی ای که انتخاب می کنیم" را فهمیده باشید. ما فقط از شما همین را می خواهیم. این که نسل بعدی ما در دانشگاه ها کسانی باشند که به رشته شان عشق می ورزند و می توانند پایه های خوبی برای پیشرفت و ساماندهی کشورمان باشند.

ü     نحوه انتخاب دانشگاه ها

اما برسیم به انتخاب دانشگاه ها. یعنی بین این همه دانشگاه با این همه نام مختلف چه دانشگاه یا چه دانشگاه هایی را انتخاب کنیم. در این قسمت هم می خواهیم با شما رک صحبت کنیم و از روی تجربه مان واقعیتی را که ممکن است چندسال بعد متوجه شوید الان به شما گوشزد کنیم.

مطمئنا همانطور که در گذشته هم یادآور شدیم دنشگاه های دولتی در هر شهری (نسبت به سایر دانشگاه های دیگر در همان شهر) بهترند. یعنی ممکن است ما دانشگاهی غیرانتفاعی داشته باشیم که از فلان دانشگاه دولتی فلان شهر بهتر باشد ولی مطمئنا و بدون شک همان دانشگاه غیرانتفاعی از دانشگاه دولتی همان شهر سطح آموزشی پایین تری دارد. پس فعلا می خواهیم در مورد دانشگاه های دولتی صحبت کنیم و بعد در حین چینش انتخاب ها می روبم به سراغ دانشگاه های غیرانتفاعی، پیام نور و در مقاله جداگانه ای می رویم به سراغ انتخاب رشته دانشگاه آزاد .

اولا که همه دانشگاه های خوب ایران در پایتخت (تهران) واقع نشده اند! خیلی روی این مطلب تمرکز کنید! درست است که ما در تهران دانشگاه تهران ، علوم پزشکی تهران و یا دانشگاه صنعتی شریف، امیرکبیر و علامه طباطبائی را داریم ولی این دلیل نمی شود که هر دانشگاهی در هر جایی غیر از تهران بی کیفیت باشد. پس اولا ما در بعضی شهرستان ها دانشگاه هایی داریم که واقعا سطح علمی شان در حد دانشگاه های سطح بالای تهران است. مثل دانشگاه علوم پزشکی شیراز یا دانشگاه صنعتی اصفهان. سایر دانشگا های شهرستان هم بسته به رشته شان برخی موارد به دلیل امکاناتی که دارند جزو عالی ترین دانشگاه های ایران هستند. مثلا رشته راهنمایی و مشاوره دانشگاه اصفهان، رشته مهندسی معدن دانشگاه صنعتی سهند تبریز، رشته شیمی دانشگاه صنعتی اصفهان و ...

پس امیدورام تا اینجا متوجه منظور ما شده باشید که هیچ ضرورتی ندارد که اگر دانشگاهی نامش معروف است همه رشته هایش (یعنی در واقع همه دانشکده هایش) نیز قوی باشند و اگر دانشگاهی اسمش معروف نباشد همه دانشکده هایش ضعیف باشند.

تا اینجای کار می خواستیم شما را با این مهم آشنا سازیم که اگر می خواهید قدرت دانشگاه ها را با هم مقایسه کنید بهتر است قدرت آن دو دانشگاه را رشته های یکسان مقایسه کنید. یعنی پس از اینکه لیست رشته های دلخواهتان را در آوردید حال زمان آن رسیده است که برای آن رشته ها دانشگاهی درخور پیدا کنیم. این مرحله نیز مانند مرحله انتخاب رشته مهم است ولی چون نسبت به انتخاب رشته هم از لحاظ اولویت زمانی هم از لحاظ تقدم اهمیت در مرحله بعدی قرار دارد پس با این فرض که شما رشته های دلخواهتان را پیدا کرده اید سراغ این قسمت می رویم.

روش مقایسه دانشگاه ها در رشته های مختلف( یعنی هماه مقایسه دانشکده ها) را قبلا توضیح دادیم. ولی یک بار دیگر برایتان اینجا هم می آوریم تا با حیال راحت از انتخاب دانشگاه برای هر رشته به سراغ مراحل بعدی برویم.

هر رشته تحصیلی در هر دانشگاهی در یک دانشکده تدریس می شود. آن چیزی که نمایانگر قدرت علمی آن دانشکده است تعداد هیئت علمی دانشکده در درجه اول و در درجه دوم تعداد "استاد تمام" های آن دانشکده است. پس اگر بین سطح علمی یک رشته در دو دانشگاه مختلف شک کردید بهترین راه به نظر من مراجعه به سایت دانشکده ها و مقایسه هیئت علمی دو دانشکده است. حتما تعداد "استاد تمام" ها را در دو دانشکده با هم مقایسه کنید اما عموما دانشکده ای که هیئت علمی بیشتری داشته باشد تعداد استاد تمام هایش نیز بیشتر است.

حتی اگر شما خیلی حساس تر بودید و یا دو دانشکده تعداد هیئت علمی شان برابر بود می توانید از روی سوابق تدریس اساتید هر دانشکده متوجه شوید که اساتید کدام دانشکده "قوی تر" یا "دارای سوابق درخشان تری" هستند. پس کلا پروسه انتخاب دانشگاه های مناسب برای هر رشته ای را می توان با مقایسه دوتایی دانشکده های هر رشته در هر دانشگاه به نحو احسنت به انجام رساند. اما اینجا سوالاتی را مطرح می کنیم که کمی بنیادی تر است و البته که در ادامه پاسخ آن را نیز خودمان می دهیم.

آیا من هررشته ای را می توانم در هر دانشگاهی انتخاب کنم؟

آیا من باید برای هررشته ای کل دانشگاه های ایران را با هم مقایسه کنم؟
اصلا چه رشته هایی و چه دانشگاه هایی مناسب من است؟

آیا هر رشته و هر دانشگاهی را که علاقه داشتم باید داخل انتخاب هایم بزنم؟

این ها سوالاتی است که باید در قسمت چینش انتخاب ها بهشان پاسخی دهیم تا هم انتخاب رشته شما تکمیل شود هم این مقاله ما.

اما بهتر است قبلش توضیحاتی در مورد گروه های آموزشی شناور و همچنین رشته های متمرکز و متمرکز با شرایط خاص بدهیم تا با دست پر برویم سراغ چینش انتخاب ها.

ü     گروه های آموزشی شناور

گروه های آموزشی شناور زبان و هنر هستند. یعنی داوطلبان گروه های آموزشی ریاضی فیزیک، تجربی و انسانی می توانند با توجه به علاقه شان یکی یا هردو گروه آموزشی شناور را انتخاب کنند و در کنکورشان شرکت کنند. در حال حاضر شما کنکورتان را داده اید و یا در گروه اموزشی هنر و زبان شرکت کرده اید و یا نه. انتخاب رشته در این زیرگروه ها و یا انتخاب دانشگاه هایشان با سایر گروه های آموزشی فرقی نمی کند و در ادامه توضیح داده شده است ولی علت اصلی اینکه این قسمت را در این مقاله آورده ایم گوشزد کردن این نکته بود که شما ممکن است غیر از گروه آموزشی اصلی خودتان در گروه های آموزشی هنر و حتی زبان نیز شرکت کرده باشید ولی آنجه اهمیت دارد این است که شرکت در بیش از یک گروه آموزشی برای شما حق انتخاب بیشتری ایجاد نمی کند. یعنی تعداد انتخاب های شما حتی اگر در سه گروه آموزشی نیز شرکت کنید همان 150 تاست و بیشتر نمی شود. درواقع با بیشتر شدن تعداد گروه های آموزشی ای که در آن شرکت کرده و مجاز به انتخاب رشته شده اید صرفا تعداد رشته هایی که می توانید انتخاب کنید بیشتر شده و به طبع آن تعداد دانشگاه هایی که می توانید انتخاب کنید نیز بیشتر می شود. وگرنه تعداد انتخاب ها همان است و فقط یک فرم انتخاب رشته در اختیارمان می گذارند.

رشته محل های متمرکز :

این تعریف برای رشته محل هایی است که قبولی در آن ها تک مرحله ای است. یعنی پس از اینکه یک رشته محل متمرکز را در لیست انتخاب رشته تان انتخاب کردید اگر نمره تان در آزمون به حد نصاب قبولی در آن رشته محل برسد ( اصطلاحا در آن رشته محل بتوانید قبول شوید) قبولی شما قطعی است و می توانید پس از ثبت نام نهایی در دانشگاه از مهرماه تحصیلتان در آن دانشگاه را شروع کنید.

رشته محل های متمرکز با شرایط خاص :

برای قبولی در این رشته محل ها ابتدا باید در یک جلسه مصاحبه حضوری شرکت کنید ، درصورت قبولی در مصاحبه می توانید تحصیل در آن رشته محل را آغاز کنید .